Μας έμαθαν όσα χρειάζεται για την υγεία μας;
Αν σκεφτούμε πόσα χρόνια περάσαμε στα στα θρανία, είναι παράδοξο πόσο λίγα το σύστημα φρόντισε να μας διδάξει για το πιο πολύτιμο αγαθό: την υγεία μας. Διδασκόμαστε μαθηματικά, ιστορία, ξένες γλώσσες — αλλά όχι πώς να ακούμε το σώμα μας, πώς να το φροντίζουμε, πώς να προλαμβάνουμε τη νόσο και πώς να στεκόμαστε απέναντι στην ασθένεια. Και όμως, η γνώση αυτή, κυριολεκτικά, σώζει ζωές.
Ας δούμε λοιπόν, με απλά λόγια, ορισμένα από όσα πρέπει να γνωρίζουμε και να πράττουμε για να παραμείνουμε υγιείς και ενεργοί.
Πέντε συμπτώματα που δεν αγνοούνται ποτέ
- Πόνος ή βάρος στο στήθος — ειδικά αν συνοδεύεται από δύσπνοια, εφίδρωση ή ναυτία. Μπορεί να είναι από γαστρική παλινδρόμηση ή άγχος, αλλά μπορεί να είναι και έμφραγμα. Μην το ρισκάρετε.
- Ανεξήγητη δύσπνοια ή κόπωση — όταν νιώθετε “ξεφουσκωμένοι” χωρίς προφανή λόγο, είναι σήμα ότι η καρδιά ή οι πνεύμονες χρειάζονται έλεγχο.
- Αιφνίδια ζάλη ή λιποθυμία — μπορεί να οφείλεται απά σε εξάντληση, ωστόσο μπορεί οφείλεται και σε κάποια σοβαρή καρδιακή αρρυθμία – πάντα απαιτεί διερεύνηση.
- Απότομη απώλεια βάρους ή αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου — συχνά παραβλέπεται, αλλά μπορεί να είναι το πρώτο σημάδι για σοβαρές παθήσεις, από θυρεοειδή έως κακοήθεια.
- Πόνος, μούδιασμα ή αδυναμία σε ένα άκρο ή στο πρόσωπο — ειδικά όταν εμφανίζεται ξαφνικά, μπορεί να είναι εγκεφαλικό επεισόδιο. Σε τέτοια περίπτωση, ο χρόνος είναι εγκέφαλος.
Τρεις εξετάσεις που οφείλουμε να κάνουμε κάθε χρόνο
Οι διεθνείς και ελληνικές ιατρικές κατευθυντήριες οδηγίες είναι σαφείς: η πρόληψη σώζει.
- Αρτηριακή πίεση και σάκχαρο νηστείας – βασικές, γρήγορες, και αποκαλύπτουν έγκαιρα υπέρταση και προδιαβήτη.
- Λιπιδαιμικό προφίλ (ολική χοληστερόλη, HDL, LDL, τριγλυκερίδια) – θεμέλιο για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
- Γενική αίματος και ούρων – απλές αλλά πολύτιμες.
Ανάλογα με την ηλικία και το ιστορικό, ο γιατρός μπορεί να προσθέσει και άλλους ελέγχους (π.χ. θυρεοειδικές ορμόνες, PSA για τους άνδρες, μαστογραφία για τις γυναίκες).
Οι εξετάσεις που αλλάζουν ανά δεκαετία της ζωής
- 20–30 ετών: καθιέρωση βασικού ελέγχου υγείας – βάρος, πίεση, σάκχαρο, χοληστερίνη. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, αρχίζει ο καρδιολογικός έλεγχος.
- 30–40 ετών: καρδιογράφημα, υπέρηχος καρδιάς εφόσον υπάρχουν συμπτώματα ή προδιαθεσικοί παράγοντες.
- 40–50 ετών: έλεγχος σακχάρου, χοληστερίνης, θυρεοειδούς, μαστογραφία ή υπέρηχος μαστών στις γυναίκες, PSA στους άνδρες.
- 50–60 ετών: κολονοσκόπηση για έγκαιρη διάγνωση καρκίνου παχέος εντέρου, οστική πυκνότητα για οστεοπόρωση, επανέλεγχος καρδιάς.
- 60+ ετών: τακτικός καρδιολογικός και οφθαλμολογικός έλεγχος, εμβολιασμός για γρίπη και πνευμονιόκοκκο, καθώς και παρακολούθηση γνωστικών λειτουργιών.
Η πρόληψη δεν είναι πολυτέλεια — είναι επένδυση ζωής.
Δέκα συνήθειες για ευ ζην και μακροζωία
- Καθημερινή κίνηση: 30 λεπτά περπάτημα, ποδήλατο ή ήπιο τρέξιμο.
- Ποιοτικός ύπνος: 7–8 ώρες, χωρίς οθόνες πριν τον ύπνο.
- Ισορροπημένη διατροφή: μεσογειακή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρι, ελαιόλαδο.
- Επαρκής ενυδάτωση: 6–8 ποτήρια νερό την ημέρα.
- Μείωση άγχους: με τεχνικές αναπνοής, διαλογισμό ή απλή βόλτα στη φύση.
- Όχι κάπνισμα. Ποτέ. Ούτε ένα τσιγάρο οποιασδήποτε μορφής.
- Μέτρο στο αλκοόλ: έως 1 ποτήρι κρασί για τις γυναίκες, 2 για τους άνδρες, όχι κάθε μέρα.
- Προληπτικός έλεγχος ετησίως: μην περιμένετε να “πονέσει”.
- Κοινωνικές επαφές: οι άνθρωποι που διατηρούν σχέσεις και ενδιαφέροντα ζουν περισσότερο και καλύτερα.
- Συνεχής μάθηση: το μυαλό είναι “μυς” που θέλει άσκηση. Διαβάστε, ακούστε, σκεφτείτε. Η υγεία δεν είναι δεδομένη, αλλά ούτε και τυχαία. Δεν χρειάζεται να είμαστε γιατροί για να την κατανοούμε — αρκεί να είμαστε ενεργοί μαθητές του ίδιου μας του σώματος.
Ας μάθουμε, λοιπόν, αυτά που δεν μας έμαθαν: να προλαβαίνουμε πριν χρειαστεί φάρμακο. Γιατί, τελικά, η γνώση είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία.
Γράφει Δημήτριος Βραχάτης, MD, MSc, PhD, FESC Επεμβατικός Καρδιολόγος-Αρρυθμιολόγος
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο newsbomb.gr