ΑΠΙΝΙΔΩΤΗΣ

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Τί είναι ο απινιδωτής;

Ο εμφυτεύσιμος απινιδωτής είναι μία συσκευή που εμφυτεύεται στο ανθρώπινο σώμα. Ανάμεσα στις υπόλοιπες δυνατότητες του είναι η χορήγηση ηλεκτρικής εκφόρτισης (απινίδωσης) στην καρδιά.

Που χρησιμεύει;

Οι απινιδωτές  έχουν ως σκοπό την αποτροπή του αιφνίδιου αρρυθμιολογικού καρδιακού θανάτου σε ασθενείς που έχουν κριθεί υψηλού κινδύνου προς τούτο.

Πώς τοποθετείται;

Η διαδικασία εμφύτευσης είναι πανομοιότυπη με τη διαδικασία εμφύτευσης των βηματοδοτών:

• γίνεται υπό τοπική αναισθησία μία μικρή τομή στο δέρμα,
• αποκτάται η αγγειακή πρόσβαση,
• προωθούνται το/τα ηλεκτρόδιο/α στο κατάλληλο σημείο της καρδιάς,
• συνδέονται τα ηλεκτρόδια στην απινιδωτική συσκευή,
• η οποία τελικά εμφυτεύται στην ειδική «τσέπη» κάτω από το δέρμα

Διαβάστε με περισσότερες λεπτομέρεις για την διαδικασία εμφύτευσης στο αντίστοιχο άρθρο: βηματοδότης.

Πώς λειτουργεί;

Όταν ο απινιδωτής αναγνωρίσει επικίνδυνη για τη ζωή αρρυθμία έχει δύο διαφορετικές επιλογές «αντίδρασης», η επιλογή εξαρτάται από την αρρυθμία που συμβαίνει:

• Επί αναγνώρισης κοιλιακής ταχυκαρδίας, ο απινιδωτής προσπαθεί να την διακόψει βηματοδοτώντας τη δεξιά κοιλία σε ακόμα ταχύτερη συχνότητα (αντιταχυκαρδιακή βηματοδότηση) – εάν αυτό αποτύχει χορηγεί απινίδωση (ηλεκτρικό  shock).
• Επί αναγνώρισης κοιλιακής μαρμαρυγής, ο απινιδωτής χορηγεί απευθείας απινίδωση.

Υπάρχει περίπτωση να χορηγηθεί ηλεκτροσόκ χωρίς λόγο;

Δυστυχώς, παρά την ιδιαίτερα σημαντική πρόοδο των λογισμικών, υπάρχουν φορές που  ο απινιδιωτής χορηγεί ηλεκτρικό shock χωρίς να υπάρχει πραγματικός κίνδυνος για τον ασθενή συνήθως εξαιτίας μιας μη-θανατηφόρου αρρυθμίας την οποία λανθασμένα ο απινιδωτής την θεωρεί δυνητικά θανατηφόρο. Αυτό καλείται απρόσφορη εκφόρτιση. Σε αυτή την περίπτωση ο καρδιολόγος βελτιστοποιεί τις ρυθμίσεις χορήγησης θεραπείας με βάση τα χαρακτηριστικά του ασθενή.

Ποια η διαφορά απινιδωτή και βηματοδότη;

Όλες οι απινιδωτικές συσκευές μπορούν να λειτουργήσουν και ως βηματοδοτικές συσκευές (δεν ισχύει όμως το αντίθετο). Κύρια διαφορά από τις αντίστοιχες βηματοδοτικές συσκευές είναι το ηλεκτρόδιο που εμφυτεύεται στη δεξιά κοιλιά, το οποίο είναι «αναβαθμισμένο» και μπορεί να υποστηρίξει τη δυνατότητα απινίδωσης.

Κατά τα λοιπά, ο τύπος βηματοδότησης (μονοεστιακός, διεστιακός, αμφικοιλιακός) επιλέγεται από τον θεράποντα καρδιολόγο βάσει των αναγκών του κάθε ασθενούς. Σε περίπτωση που ο ασθενής δεν έχει ανάγκη βηματοδότησης τότε η λειτουργία αυτή δεν ενεργοποιείται και επιλέγεται η κατά το δυνατόν απλούστερη διάταξη (μονοεστιακό σύστημα).

Μία άλλη διαφορά αφορά στο μέγεθος. Οι απινιδωτικές συσκευές έχουν μεγαλύτερο μέγεθος από τους συμβατικούς βηματοδότες, λόγω της ανάγκης για μεγαλύτερη  γεννήτρια («μπαταρία»).

Υπάρχουν κίνδυνοι – ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές;

Η εμφύτευση μιας απινιδωτικής συσκευής συνδέεται με μικρούς αλλά υπαρκτούς κινδύνους όσον αφορά:

1. την ίδια την επέμβαση (π.χ. οίδημα/λοίμωξη/αιμάτωμα στην περιοχή της θήκης, πνευμοθώρακας, αιμοθώρακας, αιμοπερικάδιο)   και
2. μακροπρόθεσμα (π.χ. λοίμωξη της θήκης ή του απινιδωτικού συστήματος).

Για το λόγο αυτό οι ενδείξεις εμφύτευσης απινιδωτικών συσκευών είναι συγκεκριμένες και αυστηρές ώστε το δυνητικό όφελος να είναι μεγαλύτερο από τους πιθανούς κινδύνους.

 

Πότε θα πάρω εξιτήριο μετά από τοποθέτηση απινιδωτή;

Στις ανεπίπλεκτες περιπτώσεις ο ασθενής διανυκτερεύει στο νοσοκομείο και την επόμενη ημέρα επιστρέφει στις συνήθεις του δραστηριότητες (για μερικές εβδομάδες απαιτείται ωστόσο μία προσοχή στις κινήσεις του άνω άκρου σύστοιχα με το οποίο τοποθετήθηκε η συσκευή).

Πότε θα επικοινωνήσω με τον γιατρό μετά την εμφύτευση;

Τις πρώτες μετεπεμβατικές ημέρες μετά την τοποθέτηση απινιδωτή είναι πιθανό να υπάρχει κάποιου βαθμού πόνος στο σημείο της τομής και της «τσέπης». Ωστόσο θα πρέπει να εξεταστείτε αν:

• υπάρχουν τοπικές ενδείξεις έντονης φλεγμονής (ερυθρότητα, οίδημα, έντονος πόνος) ή/και πυρετός
• υπάρχει εκτεταμένο αιμάτωμα (σε κάποιο μικρό βαθμό μπορεί να υπάρχει – εξαρτάται από την λήψη φαρμάκων που σχετίζονται με την πήξη του αίματος)

• αισθανθείτε έντονες ενοχλητικές μυϊκές συσπάσεις
• αισθανθείτε δύσπνοια ή θωρακικό πόνο μεγάλης έντασης που δεν υποχωρούν εύκολα
• αισθανθείτε επίμονο αίσθημα παλμών
• παρουσιάσετε απώλεια συνείδησης (λιποθυμία)

Παρακολούθηση απινιδωτή – κάθε πότε γίνεται;

Ο τακτικός έλεγχος του απινιδωτή γίνεται συνήθως σε ετήσια βάση με τη χρήση εξωτερικού μηχανήματος που ονομάζεται προγραμματιστής. Η διαδικασία αυτή (interrogation) διαρκεί λίγα λεπτά και δίνει πληροφορίες για την διάρκεια ζωής της μπαταρίας, για την λειτουργική κατάσταση των ηλεκτροδιών και για όλα σημαντικά συμβάντα εκ του καρδιακού ρυθμού του/της ασθενους.

Έκτακτος έλεγχος γίνεται πάντα μετά από κάθε επεισόδιο εκφόρτισης (χορήγησης ηλεκτροσόκ) του απινιδωτή.

 

Τί πρέπει να προσέχω μετά την εμφύτευση;

Το άτομο που φέρει απινιδωτή ζεί μία κανονική ζωή. Το πρώτο που πρέπει να γνωρίζει είναι ότι οφείλει να ακολουθεί τις οδηγίες του καρδιολόγου του σχετικά με την πιστή τήρηση της φαρμακευτικής του αγωγής (συνήθως στα πλαίσια καρδιακής ανεπάρκειας) καθώς και των υγιεινοδιαιτητικών μέτρων.

Κατά τα λοιπά μπορεί να επιστρέψει στην κανονική ζωή λαμβάνοντας ορισμένες μόνον μικρές προφυλάξεις που σχετίζονται με αποφυγή ακραίας σωματικής δραστηριότητας με το σύστοιχο άνω άκρο στο οποίο έχει εμφυτευθεί ο απινιδωτής.

Επιτρέπεται η μαγνητική τομογραφία;

Αυτό εξαρτάται από το μοντέλο του απινιδωτή σας. Ανατρέχοντας στη «ταυτότητα» του απινιδωτή μπορεί κανείς να εντοπίσει το μοντέλο και ακολούθως να εξακριβώσει αν δύναται να υποβληθεί σε μαγνητική τομογρααφία. Στις περιπτώσεις που επιτρέπεται, απαιτείται μία ειδική ρύθμιση. Η ρύθμιση αυτή πραγματοποιείται ακριβώς πριν και ακριβώς μετά τη διενέργεια της μαγνητικής τομογραφίας.

Μπορώ να περάσω από έλεγχο αεροδρομίου ή μαγνητικά πεδία;

Οι ασθενείς με απινιδωτή πρέπει να αποφεύγουν τα ισχυρά μαγνητικά πεδία (όπως π.χ. στον έλεγχο του αεροδρομίου) διότι είναι πιθανό να επηρεαστεί η λειτουργία του (το φαινόμενο λιγότερο πιθανό στα σύγχρονα μοντέλα τα οποία έχουν ισχυρή ηλεκτρομαγνητική προστασία) και να προκαλέσει μία απορρύθμιση των παραμέτρων λειτουργίας (προσωρίνη – διορθώνεται με επαναπρογραμματισμό, ωστόσο ο ασθενής στο διάστημα αυτό μπορεί να είναι «ακάλυπτος» από την προστασία που του παρέχει ο απινιδωτής). Για τον ίδιο λόγο, πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση νεότερων κινητών τηλεφώνων (που φέρουν ισχυρούς μαγνήτες π.χ. για την ασύρματη φόρτιση τους) κοντά στη θήκη του απινιδωτή.