ΔΥΣΠΝΟΙΑ

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τί είναι η δύσπνοια;

Η δύσπνοια είναι το υποκειμενικό αίσθημα δυσχέρειας στην αναπνοή. Ο/η ασθενής αναφέρει ότι ο εισπνεόμενος αέρας δεν επαρκεί ή δε του «φθάνει» ή δε μπορεί να πάρει βαθιά (ολόκληρη) αναπνοή ή έχει «κοντανάσα» ή κοπιαστική αναπνοή ή ασίθημα ασφυξίας. Το αίσθημα της δύσπνοιας μπορεί να υπάρχει ακόμα και αν η αντικειμενικά μετρούμενη περιεκτικότητα του αίματος σε οξυγόνο είναι φυσιολογική το ίδιο και ο αριθμός των αναπνοών (φυσιολογικά μέχρι 20 ανά λεπτό).

Πότε εμφανίζεται η δύσπνοια;

Η εμφάνιση σχετικής δύσπνοιας μετά από πολύ έντονη άσκηση είναι αναμενόμενη, ωστόσο υποχωρεί μετά την παύση του σωματικού έργου.

Δεν είναι όμως φυσιολογικό φαινόμενο να εμφανίζεται στην ηρεμία, στην ήπια άσκηση ή κατά τη διάρκεια του ύπνου που αφυπνίζει τον ασθενή. Η δύσπνοια μπορεί να είναι χρόνια ή οξεία και να μεταβάλλει δυσμενώς την καθημερινότητα του ατόμου. Αν το σύμπτωμα είναι παρατεταμένο και συνεχές τότε είναι πιο πιθανό να οφείλεται σε παθολογικά αίτια.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνη κάποιου βαθμού δύσπνοια
«φυσιολογικό» εύρημα ιδιαίτερα με την πρόοδο της κύησης. Ωστόσο, επί υποψίας θα πρέπει να διευκρινίζεται σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.

Δύσπνοια: τί παθολογικές καταστάσεις μπορεί να κρύβει;

Η δύσπνοια μπορεί να σχετίζεται με σειρά από παθολογικές καταστάσεις όπως:

• Παθήσεις των πνευμόνων όπως:
  • πνευμονία (από βακτηριακά ή ιογενή αίτια, πχ COVID-19),
  • χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια
  • αλλεργικό άσθμα
  • νεοπλασίες (καρκίνοι)
  • απόφραξη από κατάποση ξένου σώματος
• Παθήσεις της Καρδιάς (βλέπε παρακάτω)
• Αλλεργική (αναφυλακτική αντίδραση)
• Παθήσεις του διαφράγματος και του θωρακικού τοιχώματος
• Αναιμία
• Συστηματικές λοιμώξεις, ιδίως σε ηλικιωμένα άτομα
• Διαταραχές του θυρεοειδούς
• Διαταραχές της νεφρικής λειτουργίας
• Ψυχικό στρες ή Κρίση Πανικού
• Παχυσαρκία
• Λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων

Ποια είναι τα καρδιαγγειακά αίτια της δυσκολίας στην αναπνοή;

Όσον αφορά τα καρδιαγγειακά αίτια η δύσπνοια μπορεί να σχετίζεται με ένα ευρύ φάσμα της από οξείες ή  χρόνιες καταστάσεις όπως:

• Πνευμονική Εμβολή
• Έμφραγμα του Μυοκαρδίου
• Καρδιακή ανεπάρκεια
• Βαλβιδοπάθειες
• Κολπική Μαρμαρυγή (ή άλλες τάχυ- ή βράδυ- αρρυθμίες)
• Περικαρδίτιδα

Σημειώνεται ότι συχνά το υποκειμενικό αίσθημα της έλλειψης αρκετού αέρα μπορεί να συνοδεύεται ή να συγχέεται με πόνο στο θώρακα.

Πότε πρέπει να με δει επειγόντως γιατρός;

Η δύσπνοια είναι ένα σύμπτωμα που δεν πρέπει γενικά να υποτιμάται. Για το λόγο αυτό η διευκρίνηση της αιτιολογίας πρέπει να γίνεται μετά από συστηματική κλινική εξέταση από καρδιολόγο ή/και άλλους ειδικούς ιατρούς (όπως πνευμονολόγο, παθολόγο).

Η εκτίμηση αυτή θα πρέπει να γίνει σε επείγουσα βάση εάν η δύσπνοια:

• Συνοδεύεται από έντονη και επίμονη ταχυκαρδία
• Συνοδεύεται από πόνο
• Συνοδεύεται από ταχύπνοια (δηλαδή αυξημένο αριθμό αναπνοών)
• Μεταβάλει ξαφνικά την ικανότητα ενός ατόμου για σωματική άσκηση – δηλαδή αν μέχρι το προηγούμενο διάστημα το άτομο περπατούσε χωρίς πρόβλημα και τώρα αναγκάζεται να σταματά αρκετές φορές.
• Υπάρχει ήδη διαγνωσμένη βαλβιδοπάθεια, βάσει των οδηγιών του θεράποντος καρδιολόγου
• Συνοδεύεται από αφινίδιο οίδημα (πρήξιμο) των κάτω άκρων (ποδιών)

Πότε η δύσπνοια σημαίνει κάτι επικίνδυνο;

Αυτή η απάντηση δεν μπορεί να απαντηθεί με γενικό τρόπο. Ωστόσο, όταν πρόκειται για νεότερα άτομα είναι λιγότερο πιθανό να υποκρύπτεται κάτι σημαντικό, σε αντίθεση με καπνιστές, άτομα με ήδη διαγνωσμένα προβλήματα ή άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Ωστόσο, σημειώνεται ότι η προσπάθεια για αυτοδιάγνωση μπορεί να έχει πολύ αρνητικά αποτελέσματα – για το λόγο αυτό η αξιολόγηση του συμπτώματος θα πρέπει να γίνεται από ειδικό ιατρό.

Τί εξετάσεις θα κάνω για να διερευνηθεί η δύσπνοια;

Πρώτον, θα πρέπει να ληφθεί ένα καλό ατομικό και οικογενειακό αναμνηστικό. Θα ακολουθήσει κλινική εξέταση στην οποία θα πραγματοποιηθεί ακρόαση της καρδιάς και των πνευμόνων καθώς και πλήρης αξιολόγηση του εξεταζόμενου -ανάμεσα σε άλλα: έλεγχος γαστροκνημιών (γάμπες) για σημεία φλεγμονής, έλεγχος κάτω άκρων για οιδήματα.

Ο βασικός έλεγχος από την πλευρά του καρδιολόγου συμπληρώνεται με:

• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• τρίπλεξ καρδιας
• ακτινογραφία θώρακος
• εργαστηριακές εξετάσεις (όπως γενική αίματος, τροπονίνη, BNP, D-Dimmers)

Αναλόγως των ευρημάτων ή/και της ανάγκης εκτίμησης από παθολόγο ή πνευμονολόγο μπορεί να διενεργηθούν και επιπλέον εξετάσεις (π.χ. δοκιμασία κόπωσης / stress-echo, αξονική θώρακα, στεφανιογραφία, σπιρομέτρηση, άλλες εξειδικευμένες εξετάσεις).

Μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευθώ;

Αυτό θα το αποφασίσει ο θεράπων ιατρός μετά από ενδελεχή έλεγχο. Ακόμα και αν οι αρχικές εξετάσεις είναι αρνητικές, υπάρχει η πιθανότητα να χρειαστεί νοσηλεία για παρακολούθηση και περαιτέρω διερεύνηση. Παρόλαυτά, στις μη επείγουσες περιπτώσεις, προτιμάται η διερεύνηση να γίνεται εξωνοσοκομειακά.