ΠΟΝΟΣ ΣΤΟ ΣΤΗΘΟΣ

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Πόνος στο στήθος: γενικές πληροφορίες

Ο πόνος στο στήθος είτε κατά την ηρεμία ή κατά την προσπάθεια ανησυχεί συχνά τόσο ασθενείς, όσο και υγιή άτομα. Αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες εξέτασης από Καρδιολόγο. Αναφέρεται επίσης ως στηθάγχη, σφίξιμο στο στήθος, πίεση στο στήθος, δυσφορία στο στήθος ή θωρακικό άλγος. Πολλές φορές συνυπάρχει με ή είναι δυσδιάκριτο από τη δύσπνοια (δηλαδή το υποκειμενικό αίσθημα δυσκολίας στην αναπνοή).

Μπορεί να είναι η πρώτη εκδήλωση καταστάσεων απειλητικών για τη ζωή και η διερεύνηση του κατά κανόνα πραγματοποιείται σε επείγουσα βάση. Ο χρόνος από την έναρξη των συμπτωμάτων μέχρι την πρώτη ιατρική αξιολόγηση πρέπει κατά το δυνατόν να ελαχιστοποιείται, διότι κάθε λεπτό μπορεί να είναι σημαντικό. Κάθε πόνος δε σημαίνει καρδιοπάθεια, αλλά στην περίπτωση που συμβαίνει αυτό πρέπει να είμαστε γρήγοροι και αποτελεσματικοί.

Για το λόγο αυτό, τονίζεται ότι ο έλεγχος πρέπει να ξεκινάει από τον καρδιολόγο, διότι είναι ο κατάλληλος ειδικός ιατρός για να αποκλείσει τις πιθανώς θανατηφόρες αιτίες.

 

Πότε πρέπει να μας ανησυχήσει ο πόνος στο στήθος;

Ο πόνος στο θώρακα είναι ένα πολύ γενικό σύμπτωμα και ακόμα και άτυπες/ήπιες εκδηλώσεις του μπορεί να υποκρύπτουν σοβαρές καταστάσεις. Η διερεύνηση δε θα πρέπει να καθυστερεί ούτε λεπτό αν:

• ο πόνος έχει τυπική κατανομή (πόνος σα σφίξιμο που επεκτείνεται στο λαιμό, τη ράχη και το αριστερό χέρι -ως πόνος ή ως μούδιασμα-),
• ο πόνος είναι πολύ έντονος με επιθετικό χαρακτήρα (π.χ. αιφνίδια έναρξη και επέκταση που θυμίζει να σκίζεται κάτι),
• ο πόνος αφυπνίζει τον ασθενή κατά τη διάρκεια της νύκτας ή τις πρώτες πρωινές ώρες,
• ο πόνος είναι χρονικά παρατεταμένος (δεν υποχωρεί άμεσα),
• ο πόνος συνδυάζεται με συμπτώματα όπως: κρύος ιδρώτας ή απώλεια συνείδησης (λιποθυμία), έντονη ταχυκαρδία ή σοβαρή βραδυκαρδία,
• το άτομο ανήκει σε ομάδες υψηλού κινδύνου ή εάν έχει επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό (πρώιμη στεφανιαία νόσος σε μέλη της στενής οικογενείας),
• αν ο πόνος θυμίζει τον πόνο παλαιότερου επεισοδίου από την καρδιά,
• αν υπάρχει πρόσφατη σε επέμβαση στην καρδιά (π.χ. αγγειοπλαστική, αορτοστεφανιαία παράκαμψη by-pass, εμφύτευση βηματοδότη, κατάλυση αρρυθμίας).

Σημειώνεται ότι η ύπαρξη πρόσφατου «αρνητικού» ελέγχου, ακόμα και ιδιαίτερα εκτεταμένου, δε μπορεί να αποκλείσει με απόλυτο τρόπο μελλοντικά δυσμενή συμβάντα. Στα πλαίσια αυτά «το σύμπτωμα είναι ο βασιλιάς» και ο θεράπων ιατρός το αξιολογεί εξ’ αρχής λαμβάνοντας υπόψη τόσο τον προγενέστερο έλεγχο αλλά και την παρούσα κατάσταση του εξεταζόμενου.

Πότε δεν είναι επικίνδυνος ο πόνος στο στήθος;

Δυστυχώς, αυτή είναι μία απάντηση που δεν μπορεί να δοθεί εύκολα. Ποτέ δεν πρέπει να υποτιμάται ο πόνος στο θώρακα. Μόνον ο θεράπων καρδιολόγος σας που γνωρίζει το ιστορικό και τις πρόσφατες εξετάσεις μπορεί να σας καθοδηγήσει πάνω σε αυτό. Σε κάθε περίπτωση, επί αμφιβολίας καλύτερα να «ταλαιπωρηθεί» κανείς με επιπλέον εξετάσεις, παρά να συμβαίνει κάτι σημαντικό και να παραμείνει χωρίς θεραπεία.

Γιατί έχει σημασία η έγκαιρη εξέταση;

Ο πόνος στο στήθος ή στο θώρακα μπορεί να οφείλεται σε μια πληθώρα αθώων (π.χ. μυϊκός πόνος) αλλά και ιδιαιτέρως σοβαρών λόγων. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που πρέπει άμεσα να αποκλειστούν, διότι αν παραμείνουν αδιάγνωστοι, ο ασθενής δε θα λάβει την κατάλληλη θεραπεία και τότε μπορεί να επιφέρουν σοβαρές επιπλοκές, αναπηρία ή και θάνατο. Υπερ-επείγουσες καταστάσεις όπως το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, ο οξύς αορτικός διαχωρισμός, η πνευμονική εμβολή είναι απειλητικές για τη ζωή και η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να είναι σωτήρια

 

Τί να περιμένω κατά την επείγουσα εξέταση για πόνο στο θώρακα;

Ο καρδιολόγος αρχικά θα λάβει ένα σύντομο ιστορικό. Ακολούθως θα αξιολογήσει κλινικά τον/την εξεταζόμενο διενεργώντας ανάμεσα στα άλλα, ακρόαση της καρδιάς, των πνευμόνων και των καρωτίδων και της κοιλιακής αορτής και ψηλάφηση των περιφερικών σφυγμών και των γαστροκνημιών (γάμπες). Θα μετρήσει την αρτηριακή πίεση στα δύο άνω άκρα και θα διενεργήσει ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχοκαρδιογράφημα.

Αν ο αρχικός έλεγχος υποδεικνύει κάποια επείγουσα κατάσταση τότε θα συσταθεί άμεση μεταφορά σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Αν, αντίθετα, ο αρχικός έλεγχος είναι αρνητικός, τότε θα συμπληρωθεί με

α) αιματολογικούς και βιοχημικούς δείκτες (δηλαδή εξετάσεις αίματος όπως η γενική αίματος, η τροπονίνη υψηλής ευαισθησίας και τα D-Dimmers) που συνήθως πρέπει να διενεργηθούν άμεσα καθώς και

β) επιπλέον έλεγχο, ο οποίος όμως μπορεί να ολοκληρωθεί σε δεύτερο χρόνο.

Υπό ορισμένες συνθήκες ο καρδιολόγος μπορεί να συστήσει την εισαγωγή στο νοσοκομείο για παρακολούθηση ακόμα και αν δεν υπάρχει σαφής διάγνωση.

Τί περιλαμβάνει ο επιπλέον έλεγχος για τη διερεύνηση πόνου στο στήθος / θώρακα;

Ο επιπλέον έλεγχος από την σκοπιά του καρδιολόγου μπορεί να περιλαμβάνει μία ακτινογραφία θώρακος και αναλόγως του ιστορικού και της τρέχουσας διαφοροδιάγνωσης μπορεί να ζητηθεί κάποια λειτουργική δοκιμασία (π.χ. τεστ κοπώσεως σε τάπητα, stress-echo ή σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου) ή ακόμα και στεφανιογραφία. Μπορεί επίσης να ζητηθεί εξέταση από άλλη ιατρική ειδικότητα (π.χ. παθολόγος, πνευμονολόγος ή γαστρεντερολόγος).

 

Τί θα με ρωτήσει ο καρδιολόγος κατά την εξέταση;

Η λήψη του ατομικού ιστορικού είναι ιδιαίτερα σημαντική και κατευθύνει τις διαγνωστικές ενέργειες. Είτε η εξέταση αφορά χρόνιο είτε αιφνίδιας έναρξης σύμπτωμα ο καρδιολόγος:

• θα σας ζητήσει διευκρινήσεις για το σύμπτωμα (βλέπε παρακάτω),
• θα σας ρωτήσει αν λαμβάνεται φαρμακευτική αγωγή και ποια είναι αυτή (προσοχή! άνδρες που κάνουν χρήση φαρμάκων για την αντιμετώπιση στυτικής δυσλειτουργίας θα πρέπει οπωσδήποτε να ενημερώσουν τον γιατρό)
• θα σας ρωτήσει αν πάσχετε από αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, δυσλιπιδαιμία (υψηλή χοληστερίνη), αν καπνίζετε, αν οι γονείς σας έπασχαν από καρδιαγγειακά νοσήματα και αν κάνετε χρήση παράνομων ουσιών.

Είτε ο πόνος είναι γνώριμος από παλιά, είτε εμφανίστηκε ξαφνικά, ο καρδιολόγος θα σας ζητήσει τις εξής πληροφορίες:

• πότε εμφανίστηκε,
• πόσο διήρκησε,
• πόσο έντονος ήταν,
• την τοπογραφία του πόνου, δηλαδή σε ποιο σημείο ή περιοχή ακριβώς πονάτε,
• τα χαρακτηριστικά του πόνου, δηλαδή αν θυμίζει μαχαιριά, ή σφίξιμο ή αν είναι πιεστικό (σας πατάει ένας ελέφαντας) ή αν θυμίζει κάψιμο,
• τις αντανακλάσεις του πόνου, αν δηλαδή π.χ. πονάτε στο πρόσθιο θωρακικό τοίχωμα αλλά ο πόνος «πηγαίνει» στην πλάτη ή κάπου αλλού
• αν υπήρχαν άλλα συμπτώματα όπως π.χ. κρύος ιδρώτας, ρεψίματα, τάση για λιποθυμία, ναυτία, έμετος
• παράγοντες που κάνουν τον πόνο να υποχωρεί ή να χειροτερεύει (π.χ. περπάτημα ή βαθιά ανάσα),
• σε τί συνθήκες εμφανίστηκε (π.χ. στο περπάτημα, στον ύπνο, στην άσκηση, μετά από ψυχικό στρες)

Αρκετά συχνά, ο/η εξεταζόμενος δεν έχει παρατηρήσει (ή δε θυμάται λόγω στρες) όλες αυτές τις λεπτομέρειες. Ενημερώστε για ό,τι μπορείτε άμεσα και αν αργότερα ανακαλέσετε περισσότερες πληροφορίες, τότε τις δίνετε στο γιατρό.

Τί πρέπει να έχω μαζί μου κατά την εξέταση;

Το πιο χρήσιμο στοιχείο από το ιστορικό σας που μπορείτε να προσκομίσετε είναι ένα παλαιότερο (ιδανικά πρόσφατο) ηλεκτροκαρδιογράφημα.

Ασφαλώς, ιδιαίτερα αν έχετε καρδιολογικό ιστορικό, καλό είναι να προσκομίσετε όλο τον ιατρικό σας φάκελο.

Μια συμβουλή είναι, τα στοιχεία αυτά – ιδίως το ηλεκτροκαρδιογράφημα- να είναι αποθηκευμένα στο κινητό σας ή σε κάποιο email ώστε να μπορεί να υπάρξει εύκολη πρόσβαση χωρίς καθυστερήσεις.

 

Ποιες είναι οι καρδιαγγειακές αιτίες για πόνο στο στήθος;

• Στεφανιαία Νόσος (Οξύ Έμφραγμα του Μυοκαρδίου, Ασταθής Στηθάχη, Σταθερή Στηθάχη),
• Αγγειοσυσπαστική Στηθάγχη,
• Περικαρδίτιδα,
• Μυοκαρδίτδα (π.χ. από COVID-19),
• Αορτικά σύνδρομα (π.χ αορτικής διαχωρισμός),
• Πνευμονική Εμβολή,
• Αορτική Στένωση ή/και άλλες βαλβιδοπάθειες,
• Ταχυαρρυθμίες (π.χ. κολπική μαρμαρυγή με ταχεία κοιλιακή ανταπόκριση),
• Χρήση απαγορευμένων ουσιών (π.χ. κοκαΐνη) που προκαλούν σπασμό στα στεφανιαία αγγεία.

 

Ποιες είναι οι μη-καρδιαγγειακές αιτίες για πόνο στο στήθος;

• Πνευμονικοί Νόσοι (π.χ. πνευμονία, υπεζωκοτική συλλογή, πνευμοθώρακος, καρκίνος πνεύμονα),
• Μυοσκελετική καταπόνιση (μετά από από κάποια κίνηση, άθληση ή ακόμα και από έντονο βήχα),
• Πόνος από τον οισοφάγο ή το στομάχι (π.χ. γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, οισοφαγίτιδα, έλκος στομάχου, διαφραγματοκήλη),
• Παθήσεις της χοληδόχου κύστης και των χοληφόρων,
• Παγκρεατίτιδα,
• Πόνος από τους μαστούς,
• Έρπης ζωστήρ,
• Νευραλγίες,
• Παθήσεις της σπονδυλικής στήλης,
• Κάταγμα πλευρών,
• Ψυχικό Στρες,
• Κρίση Πανικού

Ποια είναι η θεραπεία;

Ο πόνος είναι ένα σύμπτωμα, όχι ασθένεια. Επομένως η θεραπεία δεν αφορά το σύμπτωμα, αλλά το υποκείμενο νόσημα ή κατάσταση. Δε θέλουμε απλά να κρύψουμε το σύμπτωμα (π.χ. με ένα ισχυρό αναλγητικό), αλλά να θεραπεύσουμε το υπόβαθρο. Επομένως η θεραπεία εξαρτάται από την τελική διάγνωση.