ειναι δυσκολο να κοψω το καπνισμα;

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Γιατί είναι δύσκολη η διακοπή του καπνίσματος;

Σήμερα, το κάπνισμα αποτελεί την κύρια αναστρέψιμη αιτία θανάτου και ασθένειας στο σύγχρονο κόσμο. Υπολογίζεται ότι το κάπνισμα σκοτώνει περισσότερους από 480.000 άτομα στις Η.Π.Α. κάθε χρόνο. Για κάθε άτομο που πεθαίνει εξαιτίας του καπνίσματος, τουλάχιστον 30 άτομα ζουν με μια σοβαρή ασθένεια (όπως π.χ. αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια, πνευμονοπάθειες, διάφοροι τύποι καρκίνου) και τα συνοδά συμπτώματα (όπως π.χ. δύσπνοια, πόνος στο στήθος) που σχετίζεται με το κάπνισμα.

Γιατί το κάπνισμα προκαλεί εθισμό (εξάρτηση) ;

Η σωματικός εξάρτηση από το κάπνισμα οφείλεται σε μία ουσία που ονομάζεται νικοτίνη. Η νικοτίνη είναι το κύριο εθιστικό συστατικό του καπνού που κάνει τη διακοπή του καπνίσματος τόσο δύσκολη. Τα τσιγάρα έχουν σχεδιαστεί για να μεταφέρουν γρήγορα νικοτίνη στον ανθρώπινο εγκέφαλό. Μέσα στον εγκέφαλό μας, η νικοτίνη ενεργοποιεί την απελευθέρωση χημικών ουσιών που μας κάνουν να νιώθουμε καλά. Καθώς η νικοτίνη διεγείρει συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου μας ξανά και ξανά, ο εγκέφαλός συνηθίζει την ύπαρξη της. Με την πάροδο του χρόνου, η νικοτίνη αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας, με αποτέλεσμα να θεωρούμε ότι χρειαζόμαστε νικοτίνη μόνο και μόνο για να νιώθουμε καλά.

Τί συμβαίνει στο σώμα όταν διακόπτω το κάπνισμα; Θα παρουσιάσω στερητικό σύνδρομο;

Όταν διακόπτουμε το κάπνισμα, ο εγκέφαλός μας γίνεται «ευερέθιστος». Ως αποτέλεσμα, νοιώθουμε άγχος ή/και δυσφορία. Μπορεί να δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε ή να κοιμηθούμε, να έχουμε έντονες ορμές για κάπνισμα ή απλώς να αισθανόμαστε γενικά άβολα.

Αυτά τα συμπτώματα ονομάζονται στερητικό σύνδρομο. Αυτό βελτιώνεται λίγες εβδομάδες μετά τη διακοπή του καπνίσματος (περίπου τρεις), καθώς ο εγκέφαλός μας συνηθίζει στην απουσία νικοτίνης. Ορισμένα φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος περιέχουν νικοτίνη. Αυτό προσφέρει έναν ασφαλή τρόπο να συνηθίσει ο καπνιστής σταδιακά την απουσία νικοτίνης που θα προσλαμβανόταν με το κάπνισμα.

Τί ρόλο παίζει η ψυχική εξάρτηση από το κάπνισμα;

Δυστυχώς, οι μέρες των καπνιστών είναι γεμάτες με συνήθειες που συνδέονται με το κάπνισμα. Όταν κάποιος βρίσκεται σε διαδικασία διακοπής του καπνίσματος, μπορεί να είναι δύσκολο για να ζήσει την καθημερινότητα του χωρίς ένα τσιγάρο στο χέρι.

Αρκετοί καπνιστές συνδέουν τη συνήθεια αυτή με πράγματα που κάνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, όπως το ολιγόλεπτο διάλειμμα από την εργασία, ένα φλιτζάνι καφέ, μετά από ένα γεύμα, σε συνομιλίες με φίλους ή στο τηλέφωνο. Αυτές οι συνήθειες ονομάζονται πυροδοτητές (triggers).

Διάφορα συναισθήματα μπορούν επίσης να πυροδοτήσουν την επιθυμία για κάπνισμα. Για παράδειγμα όταν αρχίζουμε να αισθανόμαστε πιεσμένοι ή πεσμένοι, ή ακόμα και όταν αισθανόμαστε χαρούμενοι ή χαλαροί. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της προσπάθειας διακοπής του καπνίσματος (ή και αφού τα έχουμε καταφέρει να το διακόψουμε), ένα από αυτά τα συναισθήματα μπορεί να προκαλέσει επιθυμία για κάπνισμα.

Η ζωή μου χωρίς κάπνισμα θα είναι ανιαρή και μέσα στα νεύρα;

Δεν απογοητευόμαστε πριν καν δωρίσουμε στον εαυτό μας την ελευθερία! Όταν κόβει κανείς το κάπνισμα, βρίσκει τρόπους για μία καθημερινότητα χωρίς τσιγάρα. Βρίσκει επίσης τρόπους να αντιμετωπίσει το άγχος ή την κατάθλιψη χωρίς να χρειαστεί να καπνίσει.

Τα καλά νέα είναι ότι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν κόψει οριστικά το κάπνισμα και οι περισσότεροι αναφέρουν ότι αισθάνονται καλύτερα πολύ σύντομα αφού το έχουν κόψει.

Με δυο λόγια, τί πρέπει να κάνω για να κόψω το κάπνισμα;

Για να το κόψουμε οριστικά το κάπνισμα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τις δύο προκλήσεις: 1) ο εγκέφαλός μας να μην χρειάζεται νικοτίνη και 2) οι καθημερινές συνήθειες να έχουν απαλλαχθεί από τη ρουτίνα εντός τσιγάρου. Μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπίσουμε και τα δύο ταυτόχρονα αλλά:

§  Τα φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος μπορούν να βοηθήσουν στην πρώτη πρόκληση, μειώνοντας την επιθυμία και τα συμπτώματα στέρησης, όπως το να είμαστε ευερέθιστοι και να έχουμε προβλήματα συγκέντρωσης και ύπνου.

§  Αυτό μας επιτρέπει να εστιάσουμε στη δεύτερη πρόκληση: να ανακαλύψουμε πώς να περάσουμε τη μέρα κάνοντας όλες τις δραστηριότητες που ήταν συνδεδεμένες με το κάπνισμα (ΑΛΛΑ χωρίς κάπνισμα). Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλά απλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε που το κάνουν πιο εύκολο. Προετοιμαστείτε για τις δυσκολίες κατά την διακοπή του καπνίσματος και θα τις αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά.