Στένωση Αορτικής Βαλβίδας

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τί είναι η στένωση της αορτικής βαλβίδας;

Στένωση αορτικής βαλβίδας ή «αορτική στένωση» ή «στένωση αορτής» έχουμε όταν το εμβαδό του στομίου της αορτικής βαλβίδας είναι μικρότερο του φυσιολογικού. Όσο μικρότερο είναι το στόμιο, τόσο πιο σημαντική στένωση έχουμε. Η στένωση αορτής μπορεί να είναι: μικρού βαθμού (μικρή), μετρίου βαθμού (μέτρια) ή σημαντικού βαθμού (σημαντική).

Τί είναι η αορτική βαλβίδα;

Η αορτική βαλβίδα είναι η βαλβίδα η οποία συνδέει την αριστερή κοιλία (την «έξοδο της καρδιάς») με την ανιούσα αορτή, δηλαδή την κεντρική αρτηρία του ανθρωπίνου σώματος.

Ποιο είναι το φυσιολογικό στόμιο της αορτικής βαλβίδας;

Φυσιολογικά το στόμιο έχει επιφάνεια 3-4 cm², όταν το εμβαδό του στομίου της είναι μικρότερο τότε ομιλούμε για στένωση αορτικής βαλβίδας ή απλά αορτική στένωση.

Πότε έχουμε σημαντική στένωση αορτής;

Όταν το εμβαδό του στομίου είναι μικρότερο από 1 cm², τότε ομιλούμε για σοβαρή αορτική στένωση, η οποία συνήθως συνοδεύεται με συμπτωματολογία.

Ποια είναι η ταξινόμηση αορτικής στένωσης;

Η στένωση της αορτικής βαλβίδας, βάσει του εμβαδού του στομίου αυτής ταξινομείται ως ακολούθως:

Μικρού βαθμού: 1,5 – 2,0 cm²
Μετρίου βαθμού: 1,0 – 1,5 cm²
Σοβαρού βαθμού: μικρότερο ή ίσο του 1 cm²

Πόσο συχνή είναι η στένωση αορτικής βαλβίδας;

Η αορτική στένωση αποτελεί μία από τις συχνότερες βαλβιδοπάθειες του δυτικού κόσμου. Υπολογίζεται ότι ~20% του πληθυσμού άνω των 65 ετών πάσχουν από στένωση αορτής.

Που οφείλεται η στένωση αορτής;

Πρόκειται συνήθως για μία εκφυλιστική βαλβιδοπάθεια, επέρχεται δηλαδή με την πάροδο της ηλικίας. Έχει κοινούς προδιαθεσικούς παράγοντες με τη στεφανιαία νόσο (π.χ. αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, δυσλιπιδαιμία).

Όταν το άτομο έχει δίπτυχη αορτική βαλβίδα (η φυσιολογική βαλβίδα έχει 3 «πορτούλες» -πτυχές- και καλείται «τρίπτυχη») η εμφάνιση στένωσης είναι συχνότερη και εμφανίζεται σε λίγο μικρότερες από το συνηθισμένο ηλικίες.

Στο παρελθόν, πρώτη αιτία ήταν ο ρευματικός πυρετός – μία νόσος που είναι αποτέλεσμα λοίμωξης με στρεπτόκοκκο, η οποία δε θα λάβει κατάλληλη θεραπεία με αντιβιοτικά και τα αρνητικά αποτελέσματα της στην καρδιά εμφανίζονται αρκετά χρόνια αργότερα. Στις χώρες του δυτικού κόσμου, αυτή η αιτία αορτικής στένωσης πρακτικά έχει εξαλειφθεί.

Συμπτώματα αορτικής στένωσης;

Η φυσική πορεία της αορτικής στένωσης είναι συνήθως μακρά και σιωπηλή. Η κλινική εμφάνιση, όταν έρθει, μπορεί να περιλαμβάνει:

στηθάγχη (πόνο στη προσπάθεια) ή δύσπνοια ,
συγκοπήή/και
καρδιακή ανεπάρκεια.

Σε ποια ηλικία εμφανίζεται;

Συνήθως τα συμπτώματα έρχονται όταν η στένωση γίνει σοβαρού βαθμού και παρουσιάζονται στην 7^η ή 8^η δεκαετία της ζωής.

Στην περίπτωση που συνδέεται με δίπτυχη αορτική βαλβίδα, τότε μπορεί να εμφανιστούν νωρίτερα, δηλαδή στην 4^η ή 5^η δεκαετία της ζώης.

Έχω μετρίου βαθμού στένωση – θα γίνει σίγουρα σοβαρού;

Η μετρίου βαθμού αορτική στένωση υπολογίζεται ότι θα εξελιχθεί σε σοβαρή στο 50% των ασθενών εντός 5 ετών.

Γιατί η εμφάνιση συμπτωμάτων είναι τόσο σημαντική;

Η εμφάνιση συμπτωμάτων αποτελεί κομβικό σημείο καθώς το προσδόκιμο του ασθενούς μειώνεται δραματικά, αν δεν υπάρξει θεραπεία.

Ποια είναι η εκτιμώμενη επιβίωση;

Παραδοσιακές μελέτες υπολογίζουν την επιβίωση σε 2-5 έτη για την συμπτωματική σοβαρή αορτική στένωση, αν αυτή αντιμετωπισθεί συντηρητικά.

Σοβαρή αορτική στένωση: ποια είναι η θεραπεία;

Όταν υπάρχει σοβαρή αορτική στένωση και ο/η ασθενής έχει εμφανίσει συμπτώματα, η ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η αντικατάσταση της βαλβίδας με μία προσθετική.

Επιπλέον υπάρχουν ορισμένες υποπεριπτώσεις στις οποίες προχωράμε σε αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας, ακόμα και αν δεν έχουν εμφανισθεί συμπτώματα. Αυτό συμβαίνει όταν έχει διαγνωσθεί σοβαρού βαθμού στένωση αορτικής βαλβίδας με συνοδό έκπτωση της λειτουργίας της αριστερής κοιλίας ή όταν προκύψουν σημαντικά ευρήματα κατά τη διενέργεια stress-echo (εμφάνιση συμπτωμάτων ή πτώση της αρτηριακής πίεσης).

Επίσης η βαλβίδα αντικαθίσταται αν «ανοίξει» ο θώρακας για κάποια άλλη ένδειξη, π.χ. ανάγκη για by-pass, σε αυτή την περίπτωση η αντικατάσταση μπορεί να συζητηθεί ακόμα και αν η στένωση είναι μετρίου βαθμού.

Πώς αλλάζει η επιβίωση αν αντικατασταθεί η στενωμένη βαλβίδα;

Αν η βαλβίδα αντικατασταθεί τότε η εκτιμώμενη επιβίωση του ασθενούς επιστρέφει περίπου στα πρότερα επίπεδα, σαν να μην υπήρχε η στένωση αορτής.

Πώς γίνεται η διάγνωση της στένωσης αορτικής βαλβίδας;

Η διάγνωση και παρακολούθηση του ασθενούς γίνεται μέσω τρίπλεξ καρδιάς (υπερήχου). Σε συγκεκριμένες καταστάσεις για την ορθή διάγνωση μπορεί να απαιτηθεί η διενέργεια stress-echo για τον ακριβή προσδιορισμό της βαρύτητας της στένωσης.

Πώς γίνεται η αντικατάσταση της βαλβίδας;

Η αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας παραδοσιακά πραγματοποιείται χειρουργικά από καρδιοχειρουργό.

Στη θέση της φυσικής βαλβίδας τοποθετείται μία προσθετική βαλβίδα:

Μηχανική (μεταλλική), κατά κανόνα. σε ασθενείς νεότερους των 60-65 ετών, ή
μία βιοπροσθετική βαλβίδα, σε ασθενείς μεγαλύτερη ηλικίας

Τί διαφορά έχει η μεταλλική από την βιοπροσθετική βαλβίδα;

Οι γλωχίνες των βιοπροσθετικών βαλβίδων αποτελούνται από χοίρειο ή βόειο περικάρδιο, έχουν όμως μικρότερη διάρκεια ζωής από τις μηχανικές.

Στον αντίποδα, μειονέκτημα των μηχανικών βαλβίδων είναι η ανάγκη χορήγησης αντιπηκτικής αγωγής εφόρου ζωής, δηλαδή acenocumarol ή warfarin.

Μπορεί να γίνει η αντικατάσταση της βαλβίδας χωρίς χειρουργείο;

Πέραν της, κλασικής, χειρουργικής αντικατάστασης αορτικής βαλβίδας είναι δυνατή η «αναίμακτη αντικατάσταση» της από επεμβατικό καρδιολόγο.

Η μέθοδος αυτή καλείται διαδερμική εμφύτευση (αντικατάσταση) αορτικής βαλβίδας – TAVI ή TAVR .

Η TAVI εισήχθη στην κλινική πράξη αρχικά μόνον για ασθενείς που κρίνονταν ανεγχείρητοι ή πολύ υψηλού διεγχειρητικού κινδύνου. Πρόσφατα δεδομένα από μεγάλες κλινικές μελέτες επεκτείνουν σταδιακά το φάσμα των ασθενών στους οποίους απευθύνεται η TAVI.