Μπορεί η διαλειμματική νηστεία να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής; Τι πρέπει να γνωρίζετε

Η διαλειμματική νηστεία (intermittent fasting) αποτελεί μια δημοφιλή διατροφική τακτική που έχει αποκτήσει ιδιαίτερη απήχηση τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της υποσχόμενης επίδρασής της στην απώλεια βάρους και τη μεταβολική υγεία. Ωστόσο, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι την εφαρμόζουν μακροπρόθεσμα, γεννώνται ερωτήματα γύρω από την ασφάλεια της διαλειμματικής νηστείας, ειδικά όσον αφορά την καρδιαγγειακή υγεία.

Πρόσφατες μελέτες έχουν αναδείξει τη σύνδεση της διαλειμματικής νηστείας με τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, είτε ως θετική είτε ως αρνητική. Υπάρχει πράγματι σχέση ανάμεσα στη διαλειμματική νηστεία και τον αυξημένο κίνδυνο καρδιακής προσβολής; Και ποιοι θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί;

Τι είναι η διαλειμματική νηστεία;

Η διαλειμματική νηστεία δεν αποτελεί δίαιτα με την παραδοσιακή έννοια της λέξης, αλλά ένα διατροφικό μοτίβο που καθορίζει πότε τρώμε και όχι απαραίτητα τι τρώμε. Το πιο γνωστό μοντέλο είναι το 16:8, όπου το φαγητό περιορίζεται σε ένα παράθυρο 8 ωρών (π.χ. 12:00–20:00) και οι υπόλοιπες 16 ώρες της ημέρας είναι περίοδος νηστείας. Άλλες παραλλαγές περιλαμβάνουν το 5:2 (κανονική διατροφή για 5 ημέρες, περιορισμός θερμίδων τις υπόλοιπες 2) και τη νηστεία εναλλασσόμενων ημερών.

Η ιδέα πίσω από αυτή τη μέθοδο είναι ότι επιμηκύνοντας τη διάρκεια νηστείας, το σώμα έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τα αποθέματα ενέργειας, να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και να μειώσει φλεγμονώδεις δείκτες που σχετίζονται με χρόνια νοσήματα.

Τι λένε οι έρευνες για τη διαλειμματική νηστεία και την καρδιαγγειακή υγεία;

Πολλές μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν αναδείξει θετικά αποτελέσματα της διαλειμματικής νηστείας στην καρδιομεταβολική υγεία. Συγκεκριμένα:

• Βελτιώνει τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης
• Μειώνει τη φλεγμονή και τους δείκτες οξειδωτικού στρες
• Μειώνει την κακή (LDL) χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια
• Μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση
• Συμβάλλει στη μείωση του σωματικού βάρους, ιδίως του σπλαχνικού λίπους

Αυτά τα οφέλη υποδεικνύουν ότι η διαλειμματική νηστεία μπορεί να δρα προστατευτικά απέναντι στην καρδιαγγειακή νόσο, ιδίως όταν συνδυάζεται με ισορροπημένη διατροφή και άσκηση.

Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες, όπως εκείνη που παρουσιάστηκε το 2024 στην Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, προκάλεσαν ανησυχία, παρουσιάζοντας ότι άτομα που ακολουθούν διαλειμματική νηστεία (λιγότερες από 8 ώρες φαγητού την ημέρα) είχαν μεγαλύτερο ποσοστό εμφραγμάτων ή καρδιαγγειακών επεισοδίων. Αν και η μελέτη δεν απέδειξε αιτιώδη σχέση, επανέφερε τη συζήτηση γύρω από την ασφάλεια του μοντέλου σε ορισμένες ομάδες πληθυσμού.

Πώς μπορεί η διαλειμματική νηστεία να επηρεάσει αρνητικά την καρδιά;

Παρά τα οφέλη της, η διαλειμματική νηστεία δεν είναι πανάκεια και ενδέχεται να μην είναι κατάλληλη για όλους, ιδίως για άτομα με προϋπάρχουσα καρδιοπάθεια, ασταθή αρτηριακή πίεση ή σακχαρώδη διαβήτη. Οι πιθανοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν:

1. Απότομη πτώση της γλυκόζης ή της πίεσης, ειδικά αν η νηστεία συνδυάζεται με φαρμακευτική αγωγή (π.χ. αντιυπερτασικά ή ινσουλίνη).
2. Κατανάλωση υπερβολικών θερμίδων στο χρονικό «παράθυρο», που οδηγεί σε αύξηση βάρους ή δυσμενείς επιδράσεις στον μεταβολισμό.
3. Κακή ποιότητα διατροφής, όταν η εστίαση είναι μόνο στον χρονικό περιορισμό και όχι στην ποιότητα των τροφών.
4. Αφυδάτωση και ηλεκτρολυτικές διαταραχές, ειδικά σε άτομα που παραλείπουν υγρά στη διάρκεια της νηστείας.
5. Καταπόνηση του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα καρδιακές αρρυθμίες σε ευαίσθητους ασθενείς.

Επιπλέον, η νηστεία μπορεί να επηρεάσει τον καρδιακό ρυθμό, ειδικά σε περιπτώσεις μακροχρόνιας ή ακραίας εφαρμογής της, όπου υπάρχει ενεργειακή ανεπάρκεια ή δυσλειτουργία της μικροκυκλοφορίας.

Ποιοι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί;

Η διαλειμματική νηστεία δεν συνιστάται ως πρώτη επιλογή χωρίς ιατρική καθοδήγηση για τις εξής κατηγορίες ατόμων:

• Ασθενείς με ιστορικό εμφράγματος ή στεφανιαίας νόσου
• Άτομα με αρρυθμίες, όπως κολπική μαρμαρυγή
• Άτομα με ασταθή υπέρταση ή υπόταση
• Διαβητικούς με τάσεις υπογλυκαιμίας
• Ηλικιωμένους με συνοδά νοσήματα
• Άτομα με χαμηλό βάρος ή διατροφικές διαταραχές

Για τους παραπάνω, η απότομη αλλαγή στο ενεργειακό ισοζύγιο μπορεί να προκαλέσει καρδιολογικές επιπλοκές, που ίσως να μην είναι άμεσα εμφανείς.

Τι πρέπει να γνωρίζετε πριν ξεκινήσετε;

Εάν επιθυμείτε να δοκιμάσετε τη διαλειμματική νηστεία, είναι σημαντικό να έχετε υπόψη τα εξής:

• Συμβουλευτείτε τον καρδιολόγο ή τον διατροφολόγο σας, ιδιαίτερα αν έχετε ιστορικό καρδιοπάθειας.
• Δώστε έμφαση στην ποιότητα της διατροφής: φυτικές ίνες, καλά λιπαρά, φρέσκα λαχανικά, περιορισμό επεξεργασμένων τροφών.
• Μην παραλείπετε την ενυδάτωση, ειδικά τις ώρες νηστείας.
• Προτιμήστε ήπια, σταδιακή εισαγωγή στο πρόγραμμα νηστείας και παρακολουθείτε την πίεση και το σάκχαρο σας τακτικά.
• Σε περίπτωση ζάλης, ταχυκαρδίας, κόπωσης ή λιποθυμικών επεισοδίων, διακόψτε τη νηστεία και ζητήστε ιατρική αξιολόγηση.

Η διαλειμματική νηστεία μπορεί να αποτελέσει μια ενδιαφέρουσα και αποτελεσματική προσέγγιση για τη διαχείριση του σωματικού βάρους και τη βελτίωση της μεταβολικής υγείας. Τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι, σε υγιή άτομα και υπό σωστή καθοδήγηση, μπορεί να προσφέρει οφέλη στην λειτουργία της καρδιάς.

Ωστόσο, η γενίκευση αυτής της στρατηγικής χωρίς προσαρμογή στις ανάγκες και το ιατρικό προφίλ κάθε ατόμου ενέχει κινδύνους, ειδικά για όσους ήδη πάσχουν από καρδιολογικά προβλήματα. Κανένα διατροφικό μοντέλο δεν είναι καθολικά ασφαλές ή αποτελεσματικό για όλους.

Η εξατομίκευση, η προσεκτική ιατρική παρακολούθηση και η έμφαση στην ισορροπημένη διατροφή παραμένουν οι ακρογωνιαίοι λίθοι για την προστασία της λειτουργίας της καρδιάς.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Επεμβατικός Καρδιολόγος – Αρρυθμιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.