Σιωπηλό έμφραγμα: Πότε η απουσία πόνου είναι πιο επικίνδυνη

Το σιωπηλό έμφραγμα είναι μια από τις πιο ύπουλες και επικίνδυνες μορφές καρδιακού επεισοδίου. Σε αντίθεση με το τυπικό έμφραγμα του μυοκαρδίου, το οποίο συνοδεύεται από έντονο πόνο στο στήθος και άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα, το σιωπηλό έμφραγμα μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Συχνά ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται ότι έχει υποστεί έμφραγμα μέχρι να γίνει τυχαία διάγνωση σε μεταγενέστερο καρδιολογικό έλεγχο. Παρ’ όλα αυτά, οι συνέπειές του για την καρδιά είναι εξίσου σοβαρές, αν όχι πιο επικίνδυνες, ακριβώς επειδή καθυστερεί η διάγνωση και η θεραπεία.

Τι είναι το σιωπηλό έμφραγμα

Το σιωπηλό έμφραγμα είναι ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου χωρίς εμφανή συμπτώματα ή με τόσο ήπια σημεία που ο ασθενής τα αγνοεί. Όπως και στο τυπικό έμφραγμα, η αιτία είναι η απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας, η οποία εμποδίζει τη ροή του αίματος προς ένα τμήμα του καρδιακού μυός. Το αποτέλεσμα είναι η νέκρωση του τμήματος αυτού, δηλαδή η μόνιμη βλάβη της καρδιάς.

Η διαφορά έγκειται στο ότι το σιωπηλό έμφραγμα δεν προκαλεί έντονο πόνο ή άλλα χαρακτηριστικά συμπτώματα όπως πίεση στο στήθος, εφίδρωση και δύσπνοια. Αυτό ωθεί πολλούς ανθρώπους να συνεχίζουν τις δραστηριότητές τους κανονικά, χωρίς να αναζητούν ιατρική βοήθεια. Ωστόσο, ο καρδιακός μυς έχει ήδη υποστεί σημαντική βλάβη, η οποία μπορεί να αποκαλυφθεί αργότερα μέσω ηλεκτροκαρδιογραφήματος ή υπερηχογραφήματος.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Το σιωπηλό έμφραγμα δεν κάνει διακρίσεις, ωστόσο ορισμένες ομάδες πληθυσμού παρουσιάζουν πολύ αυξημένο κίνδυνο.

Οι διαβητικοί ασθενείς είναι οι πλέον ευάλωτοι, καθώς η νευροπάθεια που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να μειώσει την ευαισθησία στα νεύρα και να «θολώσει» τα συμπτώματα του πόνου. Έτσι, το σώμα δεν «στέλνει» το αναμενόμενο προειδοποιητικό σήμα.

Οι ηλικιωμένοι βρίσκονται επίσης σε αυξημένο κίνδυνο, γιατί συχνά αποδίδουν την κόπωση ή τη δυσφορία σε ηλικιακά προβλήματα ή άλλες χρόνιες παθήσεις.

Οι γυναίκες, τέλος, είναι μια ακόμη κατηγορία που παρουσιάζει συχνότερα άτυπα συμπτώματα σε καρδιακά επεισόδια. Ο πόνος στο στήθος μπορεί να απουσιάζει ή να εμφανίζεται ως κάψιμο, δυσφορία ή πίεση στο στομάχι.

Ποια είναι τα άτυπα συμπτώματα ενός σιωπηλού εμφράγματος

Αν και δεν υπάρχουν πάντα εμφανή σημάδια, σε αρκετές περιπτώσεις το σιωπηλό έμφραγμα εκδηλώνεται με μη ειδικά συμπτώματα που συχνά παρερμηνεύονται:

• Ανεξήγητη κόπωση ή αδυναμία, ιδιαίτερα σε απλές δραστηριότητες.
• Δύσπνοια χωρίς έντονη προσπάθεια ή χωρίς εμφανή αιτία.
• Αίσθημα δυσπεψίας, ναυτίας ή εμετού.
• Πόνος ή δυσφορία στο πάνω μέρος της πλάτης, στον αυχένα ή στο σαγόνι.
• Αίσθημα ζάλης ή λιποθυμική τάση.
• Αυξημένη εφίδρωση χωρίς λόγο.

Τα παραπάνω μπορεί να εμφανιστούν μεμονωμένα ή συνδυαστικά, να υποχωρήσουν γρήγορα και να μη δώσουν την εντύπωση επείγοντος. Ωστόσο, αποτελούν προειδοποιητικά σημάδια που χρειάζονται διερεύνηση.

Πώς γίνεται η διάγνωση του σιωπηλού εμφράγματος

Στις περισσότερες περιπτώσεις, το σιωπηλό έμφραγμα διαπιστώνεται εκ των υστέρων, κατά τη διάρκεια προληπτικού ελέγχου ή εξέτασης για άλλο λόγο. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορεί να αποκαλύψει χαρακτηριστικά ίχνη παλαιού εμφράγματος, όπως αλλοιώσεις στα κύματα Q ή ST.

Συμπληρωματικά, το υπερηχοκαρδιογράφημα (triplex καρδιάς) μπορεί να δείξει περιοχές του μυοκαρδίου που δεν συσπώνται φυσιολογικά, ένδειξη παλιάς βλάβης.

Σε πιο εξειδικευμένες περιπτώσεις, η μαγνητική τομογραφία καρδιάς ή η στεφανιογραφία βοηθούν να επιβεβαιωθεί το έμφραγμα και να εκτιμηθεί η έκταση της βλάβης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί ασθενείς ενημερώνονται για ένα παλαιό σιωπηλό έμφραγμα χωρίς να το γνωρίζουν, συχνά όταν διερευνώνται για δύσπνοια, κόπωση ή άλλες άτυπες ενοχλήσεις.

Γιατί η πρόληψη είναι τόσο σημαντική

Η καθυστερημένη διάγνωση σημαίνει ότι ένα τμήμα του καρδιακού μυός έχει ήδη νεκρωθεί. Αυτό μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες ή νέα καρδιακά επεισόδια. Επομένως, η πρόληψη και η τακτική καρδιολογική παρακολούθηση είναι σημαντικές για τη μείωση του κινδύνου.

Όσοι ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, για παράδειγμα διαβητικοί, καπνιστές, υπερτασικοί, άτομα με υψηλή χοληστερίνη ή οικογενειακό ιστορικό καρδιοπαθειών, πρέπει να υποβάλλονται σε ετήσιο καρδιολογικό έλεγχο που να περιλαμβάνει ηλεκτροκαρδιογράφημα, triplex καρδιάς και, εφόσον χρειάζεται, δοκιμασία κόπωσης ή Holter ρυθμού.

Η ρύθμιση της πίεσης, του σακχάρου και των λιπιδίων, η αποφυγή καπνίσματος και η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους μειώνουν θεαματικά τον κίνδυνο εμφράγματος,  σιωπηλού ή μη.

Το σιωπηλό έμφραγμα αποτελεί μια μορφή καρδιακής προσβολής που μπορεί να περάσει απαρατήρητη, αλλά οι επιπτώσεις του είναι εξίσου σοβαρές με εκείνες ενός τυπικού εμφράγματος. Η απουσία πόνου δεν σημαίνει απουσία κινδύνου. Αντίθετα, καθιστά την κατάσταση πιο επικίνδυνη, γιατί καθυστερεί τη διάγνωση και τη θεραπεία.

Η καρδιά δεν χρειάζεται να φωνάξει για να ζητήσει βοήθεια, αρκεί να την ακούσουμε εγκαίρως.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Επεμβατικός Καρδιολόγος – Αρρυθμιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.