Έμφραγμα: παράγοντες κινδύνου και πρόληψη

Το έμφραγμα του μυοκαρδίου, η γνωστή σε όλους καρδιακή προσβολή, προκύπτει όταν η ροή του αίματος σε ένα τμήμα της καρδιάς εμποδίζεται για αρκετό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα τμήμα του καρδιακού μυ να καταστραφεί ή να νεκρωθεί. Το έμφραγμα αποτελεί επείγον ιατρικό περιστατικό και κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως.

Έμφραγμα και παράγοντες κινδύνου

Η κύρια αιτία της καρδιακής προσβολής είναι η στεφανιαία νόσος. Η στεφανιαία νόσος αναπτύσσεται όταν οι στεφανιαίες αρτηρίες, που είναι υπεύθυνες να τροφοδοτούν τον μυ της καρδιάς με αίμα, οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, στενεύουν εξαιτίας της συσσώρευσης πλάκας (αθηροσκλήρωση). Όταν μία από αυτές τις πλάκες σπάσει, μπορεί να σχηματίσει θρόμβο αίματος που εμποδίζει τη ροή του αίματος προς τον καρδιακό μυ, με αποτέλεσμα την καρδιακή προσβολή.

Οι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφράγματος μπορεί να είναι το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, η κακή διατροφή και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Η κληρονομικότητα παίζει επίσης ρόλο, καθώς όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.

Έμφραγμα και συμπτώματα

Το έμφραγμα συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα, τα οποία ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα ενός εμφράγματος είναι:

• Πόνος στο στήθος ή δυσφορία που μπορεί να αισθάνεστε σαν πίεση, πληρότητα ή πόνο στο κέντρο ή στην αριστερή πλευρά του στήθους που διαρκεί περισσότερο από μερικά λεπτά ή φεύγει και επανέρχεται.
• Δυσφορία στο άνω μέρος του σώματος που μπορεί να επηρεάζει τα χέρια, την πλάτη, τον αυχένα, το σαγόνι ή το στομάχι.
• Δύσπνοια, η οποία μπορεί να εμφανιστεί πριν ή μαζί με πόνο στο στήθος.
• Ναυτία, ζαλάδα, εμετός ή κρύος ιδρώτας.
• Λιποθυμία ή ακραία κόπωση

Παρά την εντύπωση που έχει επικρατήσει, δεν ξεκινούν όλα τα καρδιακά επεισόδια με έναν ξαφνικό, έντονο πόνο. Πολλές ξεκινούν σιγά-σιγά με ήπιο πόνο ή δυσφορία και, κυρίως, τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες, με τις γυναίκες να είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κάποια από τα λιγότερο συνηθισμένα συμπτώματα, όπως ναυτία και πόνο στην πλάτη ή στο σαγόνι.

Διάγνωση του εμφράγματος

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι εξαιρετικά σημαντικά για τη βελτίωση των ποσοστών επιβίωσης. Η διάγνωση συνήθως περιλαμβάνει:

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα. Αυτή είναι η πρώτη εξέταση που γίνεται για τη διάγνωση μιας καρδιακής προσβολής, η οποία καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς και μπορεί να ανιχνεύσει ανωμαλίες που προκαλούνται από βλάβη στα καρδιακά κύτταρα.
• Εξετάσεις αίματος. Ορισμένα ένζυμα απελευθερώνονται στο αίμα όταν η καρδιά έχει υποστεί βλάβη. Η μέτρηση αυτών των ενζύμων μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό της διάρκειας της καρδιακής προσβολής και του βαθμού της καρδιακής βλάβης που μπορεί να έχει προκληθεί.
• Απεικονιστικές εξετάσεις, όπως το υπερηχοκαρδιογράφημα, η μαγνητική ή η αξονική τομογραφία μπορούν να αξιολογήσουν τη βλάβη και να καθορίσουν τη λειτουργία της καρδιάς.

Πώς θεραπεύεται το έμφραγμα;

Η θεραπεία ενός εμφράγματος αποσκοπεί στην ταχεία αποκατάσταση της ροής του αίματος στον καρδιακό μυ, ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω βλάβη. Οι κύριες θεραπείες περιλαμβάνουν:

• Φαρμακευτική αγωγή, με θρομβολυτικά φάρμακα για να διαλύσουν τους θρόμβους αίματος αλλά και ασπιρίνη, αντιαιμοπεταλιακά, παυσίπονα και φάρμακα για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης.
• Χειρουργικές επεμβάσεις, όπως η αγγειοπλαστική, όπου ένα μπαλόνι (stent)  χρησιμοποιείται για να ανοίξει τις φραγμένες αρτηρίες, ή η παράκαμψη στεφανιαίας αρτηρίας (bypass), όπου οι φραγμένες αρτηρίες παρακάμπτονται με φλέβες ή αρτηρίες από άλλα σημεία του σώματος.

Πρόληψη και φροντίδα μετά το έμφραγμα

Η πρόληψη της καρδιακής προσβολής είναι δυνατή με τη διαχείριση των παραγόντων κινδύνου μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής και φαρμακευτικής αγωγής. Τα βασικά μέτρα πρόληψης περιλαμβάνουν:

• Υγιεινή διατροφή, πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, άπαχες πρωτεΐνες και δημητριακά ολικής άλεσης, λιγότερα κορεσμένα λίπη αλάτι και σάκχαρα.
• Τακτική άσκηση, τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας αερόβιας δραστηριότητας ή 75 λεπτά έντονης δραστηριότητας κάθε εβδομάδα (μετά από συμβουλή του γιατρού σας).
• Αποφυγή του καπνίσματος και περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ.
• Τακτική παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης, των επιπέδων χοληστερόλης και διαχείριση του διαβήτη.

Μετά από μια καρδιακή προσβολή, είναι σημαντικό οι ασθενείς να επικεντρωθούν αποκατάστασή τους με ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους ασθενείς να ανακάμψουν, να αποτρέψουν μια νέα καρδιακή προσβολή και να αντιμετωπίσουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως η κατάθλιψη, που συχνά συνοδεύουν τέτοια καθοριστικά για τη ζωή τους γεγονότα.

Η καρδιακή προσβολή είναι ένα απειλητικό για τη ζωή γεγονός που απαιτεί άμεση προσοχή και συνεχή διαχείριση. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η άμεση αναζήτηση ιατρικής φροντίδας είναι εξαιρετικά σημαντικά για την επιβίωση των ασθενών. Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών είναι σε θέση να ανακάμψει πλήρως από ένα έμφραγμα και να έχει μια φυσιολογική ζωή.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.