Σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας: αιτίες και αντιμετώπιση

Το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας (POTS) είναι μια σύνθετη διαταραχή που επηρεάζει το αυτόνομο νευρικό σύστημα, το οποίο ελέγχει ακούσιες λειτουργίες του σώματος, όπως ο καρδιακός ρυθμός, η αρτηριακή πίεση και η πέψη. Στην περίπτωση του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας. ο καρδιακός ρυθμός αυξάνεται σημαντικά κατά την ορθοστασία, προκαλώντας μια σειρά από συμπτώματα που μπορεί να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής του ατόμου.

Τι είναι το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας;

Το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας είναι ένας τύπος δυσαυτονομίας που επηρεάζει κυρίως τη ροή του αίματος στο σώμα, τον καρδιακό ρυθμό και τον αγγειακό τόνο. Όταν ένα άτομο με σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας μετακινείται από μια ξαπλωμένη σε μια όρθια θέση, η διαταραχή προκαλεί μια μη φυσιολογική αύξηση του καρδιακού ρυθμού – συχνά κατά 30 παλμούς ανά λεπτό ή και περισσότερο. Η αντίδραση αυτή συνδυάζεται με μια σειρά από συμπτώματα που μπορεί να μιμούνται άλλες καταστάσεις, καθιστώντας τη διάγνωση δύσκολη.

Αιτίες του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας

Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως, ωστόσο θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Ορισμένοι παράγοντες που πιθανώς ευθύνονται για την εμφάνιση και ανάπτυξη του συνδρόμου είναι:

• Ιογενείς λοιμώξεις
• Αλλαγές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
• Μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις, από τις επιπτώσεις της παρατεταμένης κατάκλισης
• Σωματικό ή συναισθηματικό τραύμα.
• Αυτοάνοσες διαταραχές, από κάποια υποκείμενη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Συμπτώματα του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας

Τα συμπτώματα του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας μπορεί να διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή, ωστόσο τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ταχυκαρδία, ιδίως όταν σηκώνεστε όρθιοι.
• Ζαλάδα, η οποία μπορεί να καταλήξει μερικές φορές και σε λιποθυμία.
• Ακραία κόπωση που δεν βελτιώνεται με την ανάπαυση.
• Αίσθημα έντονου ή ακανόνιστου καρδιακού παλμού.
• Τρέμουλο, ειδικά όταν βρίσκεστε σε όρθια θέση.
• Δυσκολία με τη σωματική δραστηριότητα.
• Ναυτία και πεπτικές διαταραχές.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τον τρόπο ζωής των ασθενών και την ικανότητά τους να εκτελούν ακόμα και τις πιο απλές καθημερινές δραστηριότητες.  

Η διάγνωση του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας περιλαμβάνει συνήθως λήψη ιατρικού ιστορικού, κλινική εξέταση αλλά και διαγνωστικές εξετάσεις, όπως δοκιμασία ανάκλισης παρακολούθηση καρδιακού ρυθμού με Holter 24ώρου, εξετάσεις για τον τρόπο αυτόνομης λειτουργίας του νευρικού συστήματος. Η διάγνωση του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας τίθεται γενικά όταν υπάρχει συνεχής αύξηση του καρδιακού ρυθμού κατά 30 ή περισσότερους παλμούς ανά λεπτό εντός δέκα λεπτών από την ορθοστασία χωρίς σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης.

Πώς αντιμετωπίζεται το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας

Η θεραπεία για το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας επικεντρώνεται περισσότερο στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, καθώς δεν υπάρχει επί του παρόντος θεραπεία για το σύνδρομο. Οι στρατηγικές διαχείρισης περιλαμβάνουν:

• Αυξημένη πρόσληψη αλατιού και υγρών, για να βοηθηθεί η αύξηση του όγκου του αίματος και η βελτίωση της ροής του αίματος.
• Φαρμακευτική αγωγή, με β-αποκλειστές για τη μείωση του καρδιακού ρυθμού, αγγειοσυσπαστικά για τη βελτίωση της ροής του αίματος ή τα φάρμακα για την αύξηση του όγκου του αίματος.
• Ενδύματα συμπίεσης για την αποτροπή της συσσώρευσης αίματος στα πόδια.
• Εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας
• Διατροφικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα μικρά και συχνά γεύματα, για τη διαχείριση των γαστρεντερικών συμπτωμάτων.

Τρόποι διαχείρισης του συνδρόμου ορθοστατικής ταχυκαρδίας

Αν και το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας δεν είναι δυνατό να προληφθεί, η διαχείριση της πάθησης και η πρόληψη των εξάρσεων μπορεί να είναι εφικτή με μερικές απλές προσαρμογές στην καθημερινότητα. Οι προσαρμογές αυτές μπορεί να είναι:

• Αποφυγή των εκλυτικών παραγόντων, όπως η ζέστη, η αφυδάτωση και η παρατεταμένη ορθοστασία, καθώς μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
• Τακτική άσκηση, ίσως με μια ρουτίνα που περιλαμβάνει ασκήσεις ανάκλισης, για τη βελτίωση της ροής του αίματος και της καρδιαγγειακής κατάστασης.
• Ύπνος σε ελαφρώς υπερυψωμένη θέση. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση της ροής του αίματος.
• Δεδομένου ότι το άγχος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, οι τεχνικές διαχείρισης του άγχους, όπως ο διαλογισμός και η γιόγκα, μπορεί να είναι ευεργετικές.

Το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας είναι μια δύσκολη κατάσταση που επηρεάζει κάθε ασθενή διαφορετικά. Με την κατάλληλη διάγνωση και ένα ολοκληρωμένο σχέδιο θεραπείας που περιλαμβάνει τόσο ιατρικές παρεμβάσεις όσο και αλλαγές του τρόπου ζωής, οι ασθενείς με σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την καθημερινότητά τους.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.