ΜΥΟΚΑΡΔΙΤΙΔΑ​

Μυοκαρδίτιδα

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Τί είναι η μυοκαρδίτιδα;

Μυοκαρδίτιδα καλείται η προσβολή του μυοκαρδίου από διάφορους λοιμώδεις (ή μη) παράγοντες. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του καρδιακού μυός.

 

Ποια είναι τα συμπτώματα της μυοκαρδίτιδας;

Η μυοκαρδίτιδες χαρακτηρίζονται από μεγάλο εύρος συμπτωματολογίας η οποία περιλαμβάνει την:

Συχνά της διάγνωσης μυοκαρδίτιδας έχει προηγηθεί εμπύρετος λοίμωξη.

 

Πόσο συχνή είναι η μυοκαρδίτιδα;

Η ακριβής συχνότητα της μυοκαρδίτιδας δεν μπορεί να καθοριστεί με ακρίβεια καθώς συχνά πρόκειται για ασυμπτωματική νόσο. Παγκόσμια δεδομένα υπολογίζουν ότι η μυοκαρδίτιδα μπορεί να συμβεί σε 10-20 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού.

 

Πώς γίνεται η διάγνωση μυοκαρδίτιδας;

Η «βέβαιη» διάγνωση της μυοκαρδίτιδας τίθεται από ένα συνδυασμό:

  • ιστολογικών,
  • ανοσοϊστοχημικών και
  • ανοσολογικών κριτηρίων (απαιτείται βιοψία μυοκαρδίου).

Ωστόσο στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων περιοριζόμαστε  σε αυτό που καλείται «πιθανή» διάγνωση βάσει της:

Στην κλινική πράξη, η κυριότερη διαγνωστική εξέταση είναι η μαγνητική τομογραφία καρδιάς (MRI καρδιάς – CMR) στην οποία αναγνωρίζεται χαρακτηριστικό πρότυπο.

 

Πού οφείλεται η μυοκαρδίτιδα;

Οι ιογενείς λοιμώξεις αποτελούν τον κυριότερο προκλητικό παράγοντα μυοκαρδίτιδας. Παλαιότερα οφειλόταν στις περισσότερες περιπτώσεις σε αδενοιούς ή εντεροιούς (π.χ. Coxsakie).

Σήμερα θεωρείται ότι οι ιογενείς μυοκαρδίτιδες οφείλονται συχνότερα σε ερπητοιούς (π.χ. HHV-6, CMV) και στον παρβοιό Β-19 (parvoB19).

Επιπλέον, πρέπει να αναφερθεί ότι οι κορωνοϊοί (π.χ. SARS-CoV-2) μπορούν επίσης να προκαλέσουν μυοκαρδίτιδα – αν και η επιβάρυνση του μυοκαρδίου στα πλαίσια νόσου COVID-19 μπορεί να έχει πολλαπλές αιτίες.

 

Γιατί παθαίνουμε μυοκαρδίτιδα;

Ο ακριβής μηχανισμός της προσβολής του μυοκαρδίου στις περιπτώσεις ιογενούς μυοκαρδίτιδας δεν έχει διασαφηνιστεί πλήρως.

Ασφαλώς, υπάρχουν ορισμένες θεωρητικές υποθέσεις, με επικρατέστερη αυτή της ανοσολογικής απάντησης απέναντι στον λοιμογόνο παράγοντα.

Στην περίπτωση που η αντίδραση του οργανισμού οδηγήσει με επιτυχία στην πλήρη απομάκρυνση του ιού από το μυοκάρδιο τότε οι αρνητικές διεργασίες που ακολουθούν την εισβολή αναστρέφονται σταδιακά.

Αν όμως αυτό δε καταστεί εφικτό, τότε η συνεχής φλεγμονώδης απόκριση μπορεί να οδηγήσει τελικά στην ίνωση, διάταση και αναδιαμόρφωση της αριστερής κοιλίας με κλινικό αποτέλεσμα την διατατική μυοκαρδιοπάθεια.

Το γεγονός ότι η προσβολή του μυοκαρδίου επί των ιώσεων αυτών δε συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους, αλλά και το ότι έχει παρατηρηθεί «οικογενειακή συρροή», υποδεικνύει υπάρχει γονιδιακό υπόστρωμα σε αυτούς που τελικά προσβάλλονται.

 

Μπορεί να προληφθεί;

Όχι, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα για την πρόληψη της μυοκαρδίτιδας. Η λήψη μέτρων ατομικής προστασίας (χρήση μάσκα, αποφυγή στενής επαφής με άτομα με ενεργείς λοιμώξεις), αποτελεί έναν έμμεσο τρόπο πρόληψης.

 

Τί εξετάσεις πρέπει να κάνω;

Αυτό θα το αποφασίσει ο καρδιολόγος σας μετά τη λήψη του ατομικού αναμνηστικού. Θα σας εξετάσει κλινικά, θα διενεργήσει τρίπλεξ καρδιάς και ηλεκτροκαρδιογράφημα, θα ζητήσει βιοχημικές εξετάσεις (π.χ. τροπονίνη) και πιθανώς μαγνητική τομογραφία καρδιάς.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, στα πλαίσια του αποκλεισμού άλλων αιτίων για την συμπτωματολογία, ο/η ασθενής μπορεί να υποβληθεί και σε στεφανιογραφία.

 

Ποια είναι η θεραπεία;

Στη θεραπεία της μυοκαρδίτιδας σημαντικό ρόλο έχει η ανάπαυση του ασθενούς. Σημειώνεται ότι η μη τήρηση της μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ιικού φορτίου και την αύξηση της θνητότητας. Η φαρμακευτική θεραπεία εξαρτάται από την κλινική εικόνα και τα τοπικά πρωτόκολλα των νοσοκομείων.

Στην περίπτωση που υπάρχει έκπτωση του κλάσματος εξωθήσεως ή/και εικόνα συμβατή με καρδιακή ανεπάρκεια, χορηγείται φαρμακευτική αγωγή (β-αδρενεργικοί αποκλειστές, αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτενσίνης, διουρητικά, αναστολείς αλατοκορτικοειδών).

Για τις περιπτώσεις που το κλάσμα εξώθησης είναι φυσιολογικό, δεν υπάρχει ομοφωνία για το όφελος χρήση της ως άνω αγωγής, με εξαίρεση ίσως τους β-αποκλειστές.

 

Πόσο καιρό πρέπει να απέχω από την γυμναστική μετά από μυοκαρδίτιδα;

Η αποφυγή της σωματικής άσκησης συστήνεται σε όλους τους ασθενείς για τουλάχιστον 6 μήνες.

 

Πώς επιστρέφω στις δραστηριότητες μου μετά από μυοκαρδίτιδα;

Η επιστροφή απαιτεί την επιβεβαίωση της αποκατάστασης της «ηρεμίας» (απουσία ενεργού φλεμονής) και της λειτουργικής κατάστασης του μυοκαρδίου με ηλεκτροκαρδιογάφημα, τρίπλεξ ή/και μαγνητική τομογραφία.

Επιπλέον, ελέγχεται ο πιθανός υπολειπόμενος αρρυθμιολογικός κίνδυνος στην ηρεμία με Holter 24ώρου και στην κόπωση με τεστ κόπωσης σε τάπητα.

 

Ποια είναι η μακροπρόθεσμη παρακολούθηση;

Αν μετά το διάστημα αυτό η καρδιακή λειτουργία είναι φυσιολογική, ο ασθενής παρακολουθείται από καρδιολόγο περιοδικά σε αραιά διαστήματα μέχρι και 3 έτη μετά το επεισόδιο για να αποκλειστούν όψιμες επιπλοκές (διατατική μυοκαρδιοπάθεια ή καρδιακή ανεπάρκεια με φυσιολογικό κλάσμα εξωθήσεως αριστερής κοιλίας).

 

Ποια είναι η πρόγνωση;

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η καρδιά επιστρέφει στην προηγούμενη της κατάσταση χωρίς άλλα προβλήματα.

Ωστόσο, υπάρχει ένα ποσοστό που είτε δε θα ανακάμψει η καρδιακή λειτουργία, είτε μακροπρόθεσμα θα παρατηρηθούν διαταραχές όπως π.χ. διατατική μυοκαρδιοπάθεια. Γενικά, όσο πιο θορυβώθης είναι η εισβολή της μυοκαρδίτιδας αυξάνεται ο κίνδυνος μόνιμων ή απώτερων επιπλοκών.

 

Κίνδυνος μυοκαρδίτιδας από εμβόλια – COVID-19.

Τα εμβόλια τεχνολογίας mRNA έναντι του ιού SARS-CoV-2 συσχετίστηκαν με πολύ μικρά ποσοστά μυοκαρδίτιδας. Τα λίγα αυτά περιστατικά αφορούσαν κυρίως άνδρες νεαρής ηλικίας, στη συντριπτική πλειοψηφία με καλή κλινική έκβαση.

Ωστόσο, σημειώνεται ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης μυοκαρδίτιδας από τη νόσο COVID-19 σε ανεμβολίαστα άτομα είναι πολλαπλάσιος από αυτόν του κινδύνου από τον εμβολιασμό.