Η πρόληψη δεν επιβάλλεται. Διδάσκεται, στο σπίτι και στο σχολείο.

«Φάε, είναι για το καλό σου», ένα κατάλοιπο τις μεταπολεμικής Ελλάδας, που ακόμα μεγαλώνει γενιές. Σπάνια όμως ακούμε: «Κινήσου, πιες νερό, άσε το πακέτο τσιγάρα, είναι για το καλό σου».

Η πρόληψη των σοβαρών νοσημάτων – καρδιοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση, εγκεφαλικά – δεν ξεκινά στην αίθουσα αναμονής του ιατρείου. Ξεκινά στο παιδικό πάρτι και στο προαύλιο του σχολείου.

Η γνώση της υγείας πρέπει να είναι βασικό μάθημα — όχι ευχάριστη παρένθεση

Συζητάμε για το αν πετύχαμε εκπαιδευτικούς στόχους στα μαθηματικά, την έκθεση ή αν το καμάρι μας «πήρε» Lower στην ΣΤ΄ δημοτικού. Αλλά δεν τους μαθαίνουμε πώς λειτουργεί το σώμα τους. Ούτε πώς καταρρέει στα 45 όταν τα παραμελήσεις όλα.

Η αξία της διατροφής, η σημασία της συστηματικής άσκησης, ο ρόλος του ύπνου, οι κίνδυνοι από καπνό και αλκοόλ — όλα αυτά πρέπει να είναι κομμάτι της βασικής εκπαίδευσης, όχι πολυτέλεια μεμονωμένων δράσεων.

Και όχι μόνο διδακτικά. Βιωματικά.
Όπως μαθαίνεις αριθμητική με πράξεις, έτσι πρέπει να μαθαίνεις τι σημαίνει να περπατάς 3km χωρίς να λαχανιάζεις ή να τρως 500 ποιοτικές θερμίδες αντί 500 θερμίδες ζάχαρη ανά «κερασμένο» μάφιν.

Το «κέρασμα» δεν πρέπει να γίνει πρόσκληση σε μεταβολικό σύνδρομο

Στην ελληνική τάξη, κάθε ονομαστική εορτή ή γενέθλια είναι ευκαιρία για «κέρασμα». Αν η τάξη έχει 25 παιδιά, αυτό σημαίνει τουλάχιστον 1 μερίδα γλυκού την εβδομάδα, από την πρώτη δημοτικού.
Αν το κριτήριο είναι “να μην έρθει το παιδί με άδεια χέρια”, τότε δεν μιλάμε για παράδοση — αλλά για κακή συνήθεια.

Σε άλλες χώρες, έχουν υιοθετηθεί ο κανόνας του 1 κεράσματος το μήνα. Να το εξηγήσουμε:

• Κέρασμα επιτρέπεται μόνο την τελευταία Πέμπτη του μήνα
• Η ποσότητα του κεράσματος είναι μία μερίδα ανά παιδί στο σύνολο της τάξης (και όχι μία μερίδα ανά παιδί για κάθε εορτάζοντα)

Δεν είναι αυστηρότητα. Είναι πολιτισμός πρόληψης.

Η φυσική αγωγή στα σχολεία σήμερα…

Θα μπορούσε να το πει κανείς αφοριστικό, αλλά κατά κανόνα, η «γυμναστική» στο σχολείο είναι πρόχειρη, χαλαρή, και συχνά… ακυρώνεται για “διάβασμα”.
Αλλά η ζωή δεν αναβάλλει το εγκεφαλικό για να να κάνεις υπερωρίες ως αυριανός εργαζόμενος (όπως τώρα επιλέγεις ή σου επιβάλλεται ως μαθητής).

Η φυσική άσκηση πρέπει να είναι καθημερινή και ουσιαστική.
Να έχει δομή, στόχους, έλεγχο φυσικής κατάστασης. Όχι απλώς παιχνίδι στο προαύλιο, με την βαθμολογία στο τέλος του τετραμήνου να μοιάζει κρύο «ανέκδοτο».

Το σχολείο οφείλει να δείχνει στα παιδιά πώς να αποκτούν σώμα που τους υποστηρίζει — όχι σώμα που τα προδίδει στα 40.

Η στράτευση ως ευκαιρία — όχι τιμωρία

Η υποχρεωτική στράτευση αντί να αντιμετωπίζεται ως αγγαρεία, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως δεύτερη ευκαιρία εκμάθησης στρατηγικών πρόληψης. Ειδικά σε εκείνους που δεν έχουν αγγίξει ποτέ οδηγία για διατροφή, σωματικό βάρος ή άσκηση, που σήμερα υποτιμητικά μπορεί να αποκαλούνται «γιωτάδες».

Ενταγμένη στο πρόγραμμα, σε συνεργασία με γιατρούς και διατροφολόγους. Όχι με στείρες διαλέξεις αλλά με μετρήσεις, δοκιμασίες, εκπαίδευση στην πράξη.

Ασθένεια δεν σημαίνει πάντα «κρεββάτι νοσηλείας» — σημαίνει «αλλάζει η ζωή σου για (τα) πάντα»

Ας το πούμε καθαρά: Η κακή υγεία δεν σημαίνει πάντα ότι καταλήγεις στο νοσοκομείο. Σημαίνει ότι δεν μπορείς να ανέβεις σκάλες, δεν κοιμάσαι καλά, δεν έχεις ενέργεια να παίξεις με το παιδί σου, εξαρτάσαι από 5 χάπια την ημέρα, ζεις με φόβο. Αυτό είναι. Και το χειρότερο, σε ένα μεγάλο βαθμό είναι προβλέψιμη. Και συχνά προλαμβάνεται.

Κλείνοντας:

Η καλή υγεία δεν κτίζεται στην τύχη.

Κτίζεται στην καθημερινότητα — στο τι τρως, αν περπατάς, αν καπνίζεις, αν κοιμάσαι.

Και μαθαίνεται καλύτερα όταν ξεκινά από μικρός. Όταν στο σπίτι, στο σχολείο ή έστω σε έναν στρατώνα κάποιος σου δείχνει πώς να φροντίζεις εσένα.

Του Δημητρίου Βραχάτη, Επεμβατικού Καρδιολόγου – Αρρυθμιολόγου, Διδάκτορα Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη στήλη «Απόψεις» του newsbomb.gr