Η σιωπηλή υπέρταση: γιατί πολλοί ζουν με υψηλή πίεση χωρίς να το γνωρίζουν;

Η υπέρταση, γνωστή και ως υψηλή αρτηριακή πίεση, είναι μία από τις πιο γνωστές απειλές για την καρδιαγγειακή υγεία παγκοσμίως. Παρά τη συχνότητά της, παραμένει σε πολλές περιπτώσεις αδιάγνωστη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η υπέρταση εξελίσσεται αθόρυβα, χωρίς εμφανή συμπτώματα, γεγονός που της έχει προσδώσει τον χαρακτηρισμό «σιωπηλός δολοφόνος».

Η έλλειψη συμπτωμάτων δεν σημαίνει απουσία κινδύνου. Αντιθέτως, όσο περισσότερο παραμένει αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία, τόσο μεγαλύτερη είναι η φθορά που προκαλεί στα αγγεία, στην καρδιά, στους νεφρούς και στον εγκέφαλο.

Τι είναι η υπέρταση;

Η υπέρταση ορίζεται ως η σταθερά αυξημένη πίεση του αίματος στα τοιχώματα των αρτηριών. Η αρτηριακή πίεση μετριέται με δύο αριθμούς: τη συστολική (“μεγάλη” πίεση) και τη διαστολική (“μικρή” πίεση). Τιμές άνω των 140/90 mmHg θεωρούνται υπερτασικές σε γενικό πληθυσμό, ενώ για άτομα με διαβήτη ή νεφρική νόσο τα όρια είναι ακόμη χαμηλότερα. Η χρόνια υπέρταση ευθύνεται για πλήθος παθήσεων, όπως εγκεφαλικά επεισόδια, έμφραγμα του μυοκαρδίου, καρδιακή ανεπάρκεια και βλάβη στα νεφρά.

Γιατί ονομάζεται “σιωπηλή” η υπέρταση;

Σε αντίθεση με άλλες νόσους, η υπέρταση δεν προκαλεί άμεσα και έντονα συμπτώματα. Η πλειονότητα των ασθενών δεν αισθάνεται καμία διαφορά στην καθημερινότητά της. Για το λόγο αυτό, πολλοί άνθρωποι αγνοούν ότι ζουν με υψηλή αρτηριακή πίεση και δεν αναζητούν ιατρική συμβουλή, έως ότου εμφανιστούν σοβαρές επιπλοκές.

Η απουσία συμπτωμάτων δεν είναι σημάδι υγείας. Το καρδιαγγειακό σύστημα επιβαρύνεται καθημερινά όταν η πίεση είναι αυξημένη, ακόμη κι αν το άτομο αισθάνεται απολύτως καλά. Με την πάροδο του χρόνου, η συνεχής πίεση καταστρέφει τα αγγεία και προκαλεί μικροβλάβες που σωρεύονται σιωπηλά.

Πιθανά πρώιμα ή μη ειδικά συμπτώματα της υπέρτασης

Αν και στους περισσότερους η υπέρταση είναι ασυμπτωματική, ορισμένα άτομα μπορεί να παρουσιάζουν ήπια, μη ειδικά συμπτώματα, τα οποία συχνά αποδίδονται σε άλλες αιτίες. Τέτοια μπορεί να είναι:

• η κεφαλαλγία (ιδίως νωρίς το πρωί),
• η ζάλη,
• η κόπωση,
• η αίσθηση παλμών ή «σφυγμού» στο κεφάλι ή στα αυτιά,
• η θολή όραση
• η ρινορραγία.

Αυτά όμως εμφανίζονται συχνότερα όταν η πίεση είναι ιδιαίτερα υψηλή ή αυξάνεται απότομα.

Σε κάθε περίπτωση, κανένα από αυτά τα σημεία δεν είναι αρκετά σαφές ώστε να οδηγήσει από μόνο του στη διάγνωση. Γι’ αυτό και η τακτική μέτρηση της πίεσης είναι ο μόνος ασφαλής τρόπος για την ανίχνευση της υπέρτασης.

Η σημασία της συστηματικής μέτρησης

Η συχνότητα με την οποία πρέπει να μετράται η πίεση εξαρτάται από την ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και τους παράγοντες κινδύνου κάθε ατόμου. Σε γενικές γραμμές, όλοι οι ενήλικες άνω των 40 ετών θα πρέπει να μετρούν την αρτηριακή τους πίεση τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, ακόμη κι αν αισθάνονται υγιείς. Άτομα με ιστορικό υπέρτασης, καρδιοπάθειας, σακχαρώδους διαβήτη ή αυξημένο σωματικό βάρος χρειάζονται συχνότερη παρακολούθηση.

Η χρήση αξιόπιστου ηλεκτρονικού πιεσόμετρου στο σπίτι, πάντα με καθοδήγηση από γιατρό, είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο για την έγκαιρη ανίχνευση ανώμαλων τιμών και την αποφυγή εκπλήξεων.

Πώς να μετράτε σωστά την αρτηριακή πίεση στο σπίτι

Η οικιακή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την παρακολούθηση και την έγκαιρη διάγνωση της υπέρτασης. Ωστόσο, για να είναι αξιόπιστα τα αποτελέσματα, είναι απαραίτητο να ακολουθούνται συγκεκριμένες οδηγίες.

Πριν από τη μέτρηση:

• Αποφύγετε καφέ, κάπνισμα ή σωματική δραστηριότητα τουλάχιστον 30 λεπτά πριν.
• Ξεκουραστείτε τουλάχιστον 5 λεπτά σε καθιστή θέση, σε ήσυχο περιβάλλον.
• Βεβαιωθείτε ότι έχετε κενή κύστη.

Κατά τη διάρκεια της μέτρησης:

• Καθίστε με την πλάτη σας στηριγμένη, τα πόδια στο πάτωμα και χωρίς σταύρωμα.
• Το χέρι όπου τοποθετείται η περιχειρίδα πρέπει να ακουμπάει σε τραπέζι στο ύψος της καρδιάς.
• Κάντε δύο μετρήσεις με διαφορά ενός λεπτού και σημειώστε τον μέσο όρο.

Επιλέξτε ένα αξιόπιστο ηλεκτρονικό πιεσόμετρο βραχίονα (όχι καρπού) και βεβαιωθείτε ότι η περιχειρίδα εφαρμόζει σωστά στο χέρι σας.

Οι μετρήσεις καλό είναι να γίνονται στην ίδια ώρα κάθε μέρα, κατά προτίμηση το πρωί και το απόγευμα, και να καταγράφονται σε ημερολόγιο πίεσης, ώστε να αξιολογούνται από τον γιατρό σας.

Η συστηματική μέτρηση της πίεσης στο σπίτι δεν αντικαθιστά την ιατρική αξιολόγηση, αλλά βοηθά σημαντικά τη διαχείριση της υπέρτασης και τη λήψη κατάλληλων αποφάσεων.

Τι σημαίνει η έγκαιρη διάγνωση

Η πρώιμη διάγνωση της υπέρτασης είναι βασική για την πρόληψη των επιπλοκών. Όσο νωρίτερα εντοπιστεί, τόσο πιο εύκολα αντιμετωπίζεται, συχνά με αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως βελτίωση της διατροφής, απώλεια βάρους, αύξηση φυσικής δραστηριότητας και περιορισμό του αλατιού.

Σε περιπτώσεις όπου η πίεση παραμένει αυξημένη παρά τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, μπορεί να απαιτηθεί φαρμακευτική αγωγή, την οποία πρέπει να καθορίσει ο θεράπων ιατρός. Ο στόχος της θεραπείας δεν είναι μόνο η μείωση της πίεσης, αλλά και η προστασία ζωτικών οργάνων όπως η καρδιά, οι νεφροί και ο εγκέφαλος.

Η υπέρταση είναι μια σιωπηλή αλλά εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση. Η έλλειψη συμπτωμάτων δεν συνεπάγεται απουσία προβλήματος. Αντιθέτως, η μακροχρόνια αδιάγνωστη υπέρταση μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στον οργανισμό.

Η τακτική μέτρηση της αρτηριακής πίεσης είναι η μόνη αξιόπιστη μέθοδος για να γνωρίζουμε την κατάστασή μας. Η πρόληψη ξεκινά από την ενημέρωση, συνεχίζεται με την παρακολούθηση και ολοκληρώνεται με την έγκαιρη αντιμετώπιση.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Επεμβατικός Καρδιολόγος – Αρρυθμιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.