Πώς να προστατεύσετε την καρδιά σας από το κρύο

Καθώς πλησιάζει όλο και περισσότερο ο χειμώνας, η πτώση της θερμοκρασίας και οι δύσκολες καιρικές συνθήκες μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στη λειτουργία της καρδιάς, τα οποία μπορεί να αποδειχθούν ακόμα και σοβαρά.

Τα προβλήματα της καρδιάς από το κρύο

Το κρύο μπορεί να επηρεάσει την καρδιά με πολλούς τρόπους. Είναι πολύ σημαντικό για όσους αντιμετωπίζουν καρδιακές παθήσεις ή διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο (πχ από παράγοντες κινδύνου) αλλά και για τον γενικό πληθυσμό, να γνωρίζουν πώς επιβαρύνεται η καρδιά από το κρύο του χειμώνα αλλά και πώς μπορούν να προστατευτούν. Τα πιο σημαντικά προβλήματα που προκαλούνται από το κρύο είναι:

• Αγγειοσύσπαση και αύξηση του φόρτου εργασίας της καρδιάς

Μια από τις πρωταρχικές αντιδράσεις του οργανισμού στο κρύο είναι η συστολή των αιμοφόρων αγγείων, γνωστή και ως αγγειοσύσπαση. Πρόκειται για τον φυσικό μηχανισμό του σώματος για να διατηρεί τη θερμότητα, περιορίζοντας τη ροή του αίματος στο δέρμα και τα άκρα και διατηρώντας σταθερή τη θερμοκρασία του πυρήνα. Ωστόσο, η αντίδραση αυτή αυξάνει την αντίσταση των αγγείων, αναγκάζοντας την καρδιά να αντλεί πιο δυνατά για να διατηρήσει την κυκλοφορία σε φυσιολογικά επίπεδα. Ως αποτέλεσμα, οι χαμηλές θερμοκρασίες απαιτούν μεγαλύτερη προσπάθεια από την καρδιά ώστε όλα τα όργανα και οι ιστοί να λαμβάνουν επαρκές οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά.

• Αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Αυτή η εντονότερη προσπάθεια της καρδιάς μπορεί να αυξήσει τόσο τον καρδιακό ρυθμό όσο και την αρτηριακή πίεση. Ακόμα και τα άτομα που δεν αντιμετωπίζουν κάποια καρδιολογική πάθηση μπορεί να παρατηρήσουν τον καρδιακό τους ρυθμό να αυξάνεται όταν εκτίθενται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Για τα άτομα με στεφανιαία νόσο, η πίεση που προκαλεί το κρύο στην καρδιά μπορεί να προκαλέσει επεισόδια στηθάγχης (πόνο στο στήθος ή δυσφορία που προκύπτει από τη μειωμένη παροχή οξυγόνου στον μυ της καρδιάς). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί επίσης να συστέλλονται ως απάντηση στο κρύο, περιορίζοντας περαιτέρω τη ροή του αίματος και την παροχή οξυγόνου στον καρδιακό ιστό.

• Αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης.

Οι χαμηλές θερμοκρασίες σχετίζονται με μεγαλύτερη τάση για πήξη του αίματος, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης και κατ’ επέκταση καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου.

• Ανεπαρκής παροχή οξυγόνου.

Οι διάφορες δραστηριότητες τον χειμώνα, όπως ακόμα και το περπάτημα σε δριμύ κρύο ή άνεμο, μπορούν να αυξήσουν σημαντικά τις ανάγκες της καρδιάς για οξυγόνο. Σε συνδυασμό με την αγγειοσύσπαση που προκαλείται από το κρύο, οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπαρκή παροχή οξυγόνου στον καρδιακό μυ, προκαλώντας ενδεχομένως στηθάγχη ή έμφραγμα του μυοκαρδίου σε ευαίσθητα άτομα.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;

Ορισμένοι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στα προβλήματα που μπορεί να προκαλέσει το κρύο στην υγεία της καρδιάς.

• Ηλικιωμένα άτομα, λόγω της μειωμένης θερμορύθμισης, ειδικά εάν αντιμετωπίζουν και υποκείμενες παθήσεις που αυξάνουν περαιτέρω τον κίνδυνο για καρδιολογικά προβλήματα.
• Άτομα με προϋπάρχουσες καρδιακές παθήσεις, όπως η στεφανιαία νόσος, η υπέρταση ή η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
• Άτομα που ακολουθούν καθιστικό τρόπο ζωής, καθώς μια ξαφνική σωματική δραστηριότητα ή άσκηση στο κρύο μπορεί να προκαλέσει σημαντικό σοκ στον οργανισμό τους.

Χρήσιμες συμβουλές για να προστατεύσετε την καρδιά σας από το κρύο

• Ντυθείτε ζεστά σε στρώματα, καλύψτε όλα τα άκρα και αποφύγετε την έκθεση σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, ώστε να ελαχιστοποιήσετε την ανάγκη του σώματος για αγγειοσύσπαση.
• Προσέξτε στις υπαίθριες δραστηριότητες, ειδικά εάν αντιμετωπίζετε καρδιακές παθήσεις. Τους πιο κρύους μήνες, το πρωί και το βράδυ είναι οι ψυχρότερες ώρες της ημέρας. Περιμένετε να βγει ο ήλιος και να ζεστάνει την ατμόσφαιρα πριν βγείτε για τις εξωτερικές σας δραστηριότητες. Καλό είναι να προθερμαίνεστε σε εσωτερικούς χώρους, να κάνετε συχνά διαλείμματα και να αποφεύγετε την υπερπροσπάθεια. Η χρήση κατάλληλων τεχνικών και εργαλείων μπορεί επίσης να αποτρέψει την επιπλέον προσπάθεια και κούραση.
• Διατηρήστε ζεστό τον εσωτερικό χώρο, ώστε να αποφεύγετε να υποβάλετε το σώμα σας σε διαρκείς εναλλαγές θερμοκρασίας.
• Παραμείνετε δραστήριοι σε εσωτερικούς χώρους, εάν είναι απαραίτητο. Το περπάτημα σε εσωτερικούς χώρους, οι διατάσεις ή η χρήση εξοπλισμού άσκησης στο σπίτι σας επιτρέπει να παραμείνετε δραστήριοι χωρίς να εκθέτετε το σώμα σας στο κρύο.
• Υγιεινή διατροφή. Διάφορες τροφές μπορούν να βοηθήσουν να διατηρήσετε την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος και να προσφέρουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την υγεία της καρδιάς. Το τζίντζερ, για παράδειγμα, έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και ευνοεί την κυκλοφορία, καθιστώντας το ιδανική προσθήκη στο τσάι. Οι ξηροί καρποί ως τα καρύδια, τα αμύγδαλα και τα κάσιους προσφέρουν υγιεινά λιπαρά και αντιοξειδωτικά, τα οποία υποστηρίζουν την υγεία της καρδιάς, ενώ παράλληλα ζεσταίνουν το σώμα.
• Επαρκής ενυδάτωση, καθώς οι χαμηλότερες θερμοκρασίες καταστέλλουν τα σήματα δίψας. Ωστόσο, η αφυδάτωση μπορεί να πυκνώσει το αίμα, επιβαρύνοντας επιπλέον την καρδιά, καθώς εργάζεται για την κυκλοφορία του αίματος σε όλο το σώμα. Η κατανάλωση επαρκούς ποσότητας νερού βελτιώνει την κυκλοφορία και συμβάλλει στην πρόληψη της αύξησης του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης που προκαλείται από το κρύο. Επιπλέον, παίζει σημαντικό ρόλο στις μεταβολικές διεργασίες, οι οποίες παράγουν θερμότητα και συμβάλλουν στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.
• Παρακολούθηση της υγείας της καρδιάς. Για όσους αντιμετωπίζουν καρδιακές παθήσεις ή έχουν παράγοντες κινδύνου, η παρακολούθηση της υγείας της καρδιάς γίνεται ακόμη πιο σημαντική τον χειμώνα. Με τις τακτικές εξετάσεις και ραντεβού με τον γιατρό σας μπορείτε να διαχειριστείτε τον κίνδυνο και να τροποποιήσετε τη θεραπεία, εάν κριθεί απαραίτητο.  

Οι χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα αυξάνουν τις απαιτήσεις στην καρδιά, αυξάνοντας παράλληλα και τον κίνδυνο σχετικών προβλημάτων. Η τακτική παρακολούθηση της υγείας της καρδιάς και μερικές μικρές αλλά ουσιαστικές προσαρμογές στον τρόπο ζωής μπορεί να βοηθήσει την καρδιά σας να ανταπεξέλθει στις αυξημένες απαιτήσεις της περιόδου.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.