ΑΟΡΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τί είναι η ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας;

Η αορτική βαλβίδα συνδέει την καρδιά με την συστηματική κυκλοφορία. Ειδικότερα συνδέει την αριστερή κοιλία με την αορτή. Η αορτή είναι η μεγαλύτερη αρτηρία της καρδιάς η οποία διοχετεύει οξυγονωμένο αίμα σε ολόκληρο το σώμα.

Η αορτική βαλβίδα «ανοίγει» κατά την συστολή της αριστερής κοιλίας επιτρέποντας στο αίμα να προωθηθεί και ακολούθως -κατά την διαστολή της αριστερής κοιλίας – «κλείνει» τη  επιτρέποντας στον όγκο αίματος που μόλις εξώθησε να επιστρέψει στην αριστερή κοιλία.

Αορτική ανεπάρκεια (ή ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας) ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία υπάρχει επιστροφή αίματος προς την αριστερή κοιλία κατά την διαστολή αυτής. 

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Επί αορτικής ανεπάρκειας η κλινική εξέταση του ασθενούς αναδεικνύει σημεία τα οποία οδηγούν στην υποψία (ακρόαση καρδιάς, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στον σφυγμό κ.α.) η οποία επιβεβαιώνεται οριστικά με υπέρηχο καρδιάς.

Συμπτώματα αορτικής ανεπάρκειας;

Στις περιπτώσεις που η αορτική ανεπάρκεια εγκατασταθεί σταδιακά τότε η καρδιά προσαρμόζεται με συνέπεια η διάγνωση να ξεφεύγει και τα συμπτώματα καθυστερούν.

Η αριστερή κοιλία ανταποκρίνεται αρχικά με πάχυνση των τοιχωμάτων της διατηρώντας στο ακέραιο την συστολική της απόδοση.

Σταδιακά όμως, η αντιρρόπηση παύει να είναι αποτελεσματική, η αριστερή κοιλία διατείνεται, μειώνεται το κλάσμα εξώθησης αυτής και τελικά προκαλείται σφαιροειδής αναδιαμόρφωση της και σταδιακά εμφανίζονται συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας (πόνος στο στήθος, δύσπνοια, μειωμένη αντοχή στην άσκηση, αίσθημα παλμών, ζάλη ή λιποθυμία).

Η οξεία ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας, αποτελεί μία πολύ θορυβώθη οντότητα, καθώς προκαλεί συμπτωματολογία οξείας καρδιακής ανεπάρκειας.

Αιτίες ανεπάρκειας αορτικής βαλβίδας;

Η αορτική ανεπάρκεια μπορεί να παρουσιαστεί ως:

• εκφυλιστικό νόσημα (γήρανση),
• σε έδαφος δίπτυχης αορτικής βαλβίδας

Συνολικά οι δύο αυτές περιπτώσεις περιλαμβάνουν 2 στους 3 ασθενείς.

Μπορεί να παρουσιασθεί επίσης σε έδαφος:

• ρευματικού πυρετού,
• μετά από χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων (π.χ. ανορεξιογόνα),
• επί προσθετικής αορτικής βαλβίδας (παραβαλβίδικη ανεπάρκεια),
• μετά από τραύμα,
• στα πλαίσια λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας ή
• στα πλαίσια αορτικών συνδρόμων – οι δύο τελευταίες περιπτώσεις αφορούν την οξεία αορτική ανεπάρκεια.

Προσδόκιμο Επιβίωσης.

Η επιβίωση των ασθενών με ασυμπτωματική σοβαρή ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδος ανέρχεται περίπου στο 50% στα 10 έτη μετά τη διάγνωση. Τρεις στους 4 δεν θα εμφανίσουν συμπτώματα μέχρι και 7 έτη μετά τη διάγνωση.

Ωστόσο, η εμφάνιση συμπτωμάτων συνδέεται με σημαντικά μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης (περίπου 2 χρόνια, η επιβίωση στα 4 χρόνια υπολογίζεται σε 30%).

Θεραπεία Αορτικής Ανεπάρκειας.

Η αντιμετώπιση της χρόνιας σοβαρής αορτικής ανεπάρκειας είναι η αντικατάσταση της βαλβίδας, η οποία γίνεται κατά κανόνα χειρουργικά (σε επιλεγμένες περιπτώσεις είναι δυνατή η αναίμακτη εμφύτευση αορτικής βαλβίδας).

Ο τύπος της βαλβίδας (βιοπροσθετική ή μεταλλική) καθορίζεται κυρίως από την ηλικία του ασθενή αλλά και από πιθανή συνύπαρξη νοσημάτων που απαιτούν την χρόνια λήψη αντιπηκτικής αγωγής.

Πότε πρέπει να γίνει το χειρουργείο;

Στην περίπτωση που ο ασθενής έχει ήδη παρουσιάσει συμπτώματα κατά τη στιγμή της διάγνωσης, τότε η καρδιοχειρουργική παρέμβαση προγραμματίζεται άμεσα.

Στην περίπτωση που ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός τότε παρακολουθείται ανά τακτά διαστήματα από τον καρδιολόγο βάσει της βαρύτητας του – ανά διετία, έτος ή ακόμα και ανά 3-6 μήνες.

Η απόφαση για αντικατάσταση της βαλβίδας λαμβάνεται όταν επηρεαστεί η λειτουργικότητα ή/και οι διαστάσεις της αριστερής κοιλίας (διαχρονική παρακολούθηση μέσω υπερηχοκαρδιογραφήματος).

Στην περίπτωση που κριθεί ότι ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε καρδιοχειρουργική παρέμβαση για άλλο λόγο (π.χ. στεφανιαία νόσος, ανευρυσματική διάταση της ανιούσας αορτής) τότε μαζί με την επέμβαση αυτή πραγματοποιείται και η αντικατάσταση της βαλβίδας.

Τί διαφορά έχει η οξεία από τη χρόνια αορτική ανεπάρκεια;

Είναι σημαντικό να διακρίνουμε την χρόνια από την οξεία αορτική ανεπάρκεια καθώς η τελευταία αποτελεί μια (ύπερ)επείγουσα κατάσταση δυνητικά απειλητική για τη ζωή η οποία αντιμετωπίζεται συνήθως χειρουργικά.

Ανεπάρκεια αορτής και άσκηση.

Οι οδηγίες για τη συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες με σωματική άσκηση για άτομα με χρόνια ανεπάρκεια αορτικής βαλβίδας έχουν ως εξής:

• Μικρού Βαθμού Ανεπάρκεια Αορτής: χωρίς περιορισμούς
• Μετρίου Βαθμού Ανεπάρκεια Αορτής: χωρίς περιορισμούς εφόσον α) δεν υπάρχουν συμπτώματα, β) δεν υπάρχει διάταση της αριστερής κοιλίας και η λειτουργικότητα της είναι καλή και γ) διενεργηθεί δοκιμασία κόπωσης και είναι φυσιολογική.
• Σοβαρού Βαθμού Ανεπάρκεια Αορτής: συμμετοχή μόνον σε ήπιας ή μέτριας έντασης άσκηση εφόσον δεν υπάρχει διάταση της αριστερής κοιλίας, η λειτουργικότητα της είναι καλή και εφόσον διενεργηθεί δοκιμασία κόπωσης και είναι φυσιολογική.