Στηθάγχη: αναλυτικός οδηγός

Η στηθάγχη είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα που σχετίζονται με προβλήματα της καρδιάς, και πιο συγκεκριμένα με τη στεφανιαία νόσο. Πρόκειται για ένα αίσθημα δυσφορίας ή πόνου στο στήθος, το οποίο προκαλείται όταν ο καρδιακός μυς δεν λαμβάνει την απαραίτητη ποσότητα αίματος και οξυγόνου. Αν και συχνά παραβλέπεται ως «παροδική ενόχληση», η στηθάγχη αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι καρδιαγγειακής νόσου και απαιτεί άμεση και σοβαρή ιατρική αξιολόγηση.

Τι είναι η στηθάγχη

Ο όρος «στηθάγχη» περιγράφει τον πόνο ή τη δυσφορία στο στήθος που προκαλείται όταν μειώνεται η ροή αίματος προς τον καρδιακό μυ. Η καρδιά χρειάζεται συνεχώς οξυγόνο για να λειτουργεί σωστά. Όταν οι στεφανιαίες αρτηρίες, που μεταφέρουν το οξυγονωμένο αίμα στην καρδιά, στενεύουν λόγω αθηρωματικής πλάκας ή σπασμού, η παροχή αίματος περιορίζεται. Το αποτέλεσμα είναι η πρόκληση ισχαιμίας, δηλαδή ανεπαρκούς αιμάτωσης, και κατά συνέπεια πόνος ή πίεση στο στήθος.

Η στηθάγχη δεν είναι ανεξάρτητη νόσος, αλλά σύμπτωμα υποκείμενης καρδιακής πάθησης, κυρίως της στεφανιαίας νόσου. Στην πράξη, η στηθάγχη είναι ένας τρόπος με τον οποίο η καρδιά «ζητά βοήθεια» όταν δεν μπορεί να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες.

Τύποι στηθάγχης

Υπάρχουν διάφοροι τύποι στηθάγχης, με σημαντικές διαφορές στην αιτιολογία, την ένταση και τον κίνδυνο επιπλοκών.

  • Η σταθερή στηθάγχη είναι η συχνότερη μορφή και συνήθως προκαλείται από προβλέψιμη και επαναλαμβανόμενη μείωση της ροής αίματος. Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης, συναισθηματικής φόρτισης ή μετά από ένα βαρύ γεύμα. Ο πόνος έχει γνωστό μοτίβο και υποχωρεί με την ανάπαυση ή με τη λήψη νιτρωδών φαρμάκων.
  • Η ασταθής στηθάγχη είναι πιο επικίνδυνη, καθώς μπορεί να εμφανιστεί αιφνιδίως, ακόμη και σε ηρεμία, και συνήθως σηματοδοτεί έντονη στένωση ή ρήξη αθηρωματικής πλάκας, που μπορεί να οδηγήσει σε οξύ έμφραγμα. Χαρακτηρίζεται από πιο έντονο, παρατεταμένο πόνο που δεν ανταποκρίνεται άμεσα στα συνήθη μέτρα.
  • Μια τρίτη, λιγότερο συχνή μορφή είναι η στηθάγχη Prinzmetal ή αγγειοσπαστική, η οποία προκαλείται από παροδικό σπασμό των στεφανιαίων αρτηριών και όχι από αθηρωμάτωση. Αυτή μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, συχνά και κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Παράγοντες κινδύνου και αίτια

Η στηθάγχη είναι στενά συνδεδεμένη με τη στεφανιαία νόσο, και κατά συνέπεια με τους παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξή της. Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

Η μεγαλύτερη ηλικία, το άγχος και το οικογενειακό ιστορικό καρδιοπαθειών παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιβάρυνση του μυοκαρδίου μπορεί να επιδεινωθεί και από άλλες καταστάσεις, όπως η αναιμία, ο πυρετός ή οι ταχυκαρδίες, που αυξάνουν τις ανάγκες της καρδιάς σε οξυγόνο.

στηθάγχη man in chest pain

Τα συμπτώματα που παρουσιάζει η στηθάγχη

Το κύριο χαρακτηριστικό της στηθάγχης είναι ο πόνος ή η πίεση στο στήθος, η οποία συχνά περιγράφεται από τους ασθενείς ως σφίξιμο, βάρος ή κάψιμο. Ο πόνος αυτός μπορεί να αντανακλά στο αριστερό χέρι, τον ώμο, τον λαιμό, τη γνάθο ή την πλάτη. Συνήθως διαρκεί από λίγα λεπτά έως ένα τέταρτο της ώρας και υποχωρεί εφόσον διακοπεί η δραστηριότητα ή χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή.

Άλλα συνοδά συμπτώματα περιλαμβάνουν δύσπνοια, εφίδρωση, ναυτία, ζάλη ή ακόμα και τάση λιποθυμίας. Ορισμένοι ασθενείς, ιδίως γυναίκες ή άτομα με διαβήτη, μπορεί να εμφανίσουν άτυπα συμπτώματα, γεγονός που καθιστά τη διάγνωση πιο δύσκολη.

Η διαδικασία διάγνωσης της στηθάγχης

Η διάγνωση της στηθάγχης ξεκινά με την αξιολόγηση των συμπτωμάτων, το ιατρικό ιστορικό και τη φυσική εξέταση. Στη συνέχεια, πραγματοποιούνται ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις όπως το ηλεκτροκαρδιογράφημα, το τεστ κοπώσεως και το υπερηχοκαρδιογράφημα. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε στεφανιογραφία, προκειμένου να αποτυπωθεί με ακρίβεια η εικόνα των αγγείων της καρδιάς και να προγραμματιστεί ανάλογα η θεραπευτική προσέγγιση.

Πώς αντιμετωπίζεται η στηθάγχη;

Η θεραπεία της στηθάγχης έχει στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων, τη βελτίωση της λειτουργίας της καρδιάς και τη μείωση του κινδύνου εμφράγματος και θανάτου.

  • Αρχικά, εφαρμόζονται παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής: διακοπή καπνίσματος, υγιεινή διατροφή, άσκηση, απώλεια βάρους και έλεγχος των παραγόντων κινδύνου όπως η πίεση και το σάκχαρο.
  • Παράλληλα, χορηγούνται φάρμακα όπως τα νιτρώδη, οι β-αναστολείς, οι αναστολείς ασβεστίου, τα αντιαιμοπεταλιακά (όπως η ασπιρίνη) και οι στατίνες.
  • Σε περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα επιμένουν ή η στένωση των αγγείων είναι σοβαρή, μπορεί να χρειαστεί επεμβατική θεραπεία, όπως αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent ή χειρουργική επέμβαση bypass.

Η στηθάγχη αποτελεί ένα πρώιμο και κρίσιμο σημάδι ότι η καρδιά δεν λαμβάνει το οξυγόνο που χρειάζεται. Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι σταθερή και ελεγχόμενη, δεν παύει να αποτελεί ένδειξη ότι η καρδιά εργάζεται υπό πίεση. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή διαχείριση των παραγόντων κινδύνου μπορούν να προλάβουν σοβαρές επιπλοκές όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Αν παρουσιάζετε συμπτώματα που μοιάζουν με στηθάγχη, ακόμη και αν είναι ήπια ή παροδικά, μη διστάσετε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια. Ο καρδιολογικός έλεγχος είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα για την προστασία της καρδιάς σας.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.