Πόσο επικίνδυνες είναι οι φραγμένες αρτηρίες;

Οι φραγμένες αρτηρίες αποτελούν ένα σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας με εκτεταμένες επιπτώσεις στην καρδιαγγειακή υγεία. Η κατάσταση αυτή, που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση λιπών, χοληστερόλης και άλλων ουσιών στα τοιχώματα των αρτηριών, οδηγεί σε σημαντικούς κινδύνους για την υγεία, όπως οι καρδιακές προσβολές, τα εγκεφαλικά επεισόδια και η περιφερική αρτηριακή νόσος.

Η ανατομία της αθηροσκλήρωσης

Η αθηροσκλήρωση ξεκινά με βλάβη στο ενδοθήλιο, την εσωτερική επένδυση των αρτηριών. Η βλάβη αυτή μπορεί να προκληθεί από την υψηλή αρτηριακή πίεση, το κάπνισμα, την υψηλή χοληστερόλη και άλλους παράγοντες. Μόλις καταστραφεί το ενδοθήλιο, η χοληστερόλη, τα λίπη και άλλες ουσίες του αίματος αρχίζουν να συσσωρεύονται στο σημείο, σχηματίζοντας μια πλάκα. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η πλάκα σκληραίνει και στενεύει τις αρτηρίες, περιορίζοντας τη ροή του πλούσιου σε οξυγόνο αίματος σε διάφορα μέρη του σώματος.

Αιτίες συσσώρευσης αρτηριακής πλάκας

Η συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως:

• Υψηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης
• Υψηλή αρτηριακή πίεση, η οποία καταστρέφει τις αρτηρίες με την πάροδο του χρόνου, καθιστώντας τες πιο επιρρεπείς στη δημιουργία πλάκας.
• Κάπνισμα, καθώς εισάγει επιβλαβείς χημικές ουσίες στην κυκλοφορία του αίματος, επηρεάζοντας τα τοιχώματα των αρτηριών.
• Διαβήτης, καθώς τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορούν να βλάψουν το ενδοθήλιο και να συμβάλουν στο σχηματισμό πλάκας.
• Φλεγμονή, καθώς οι καταστάσεις που προκαλούν χρόνια φλεγμονή μπορούν να επιταχύνουν τη συσσώρευση πλάκας και την βλάβη των αρτηριών.

Γιατί οι φραγμένες αρτηρίες είναι επικίνδυνες

Οι φραγμένες αρτηρίες μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα της σημαντική διαταραχή της λειτουργίας του καρδιαγγειακού συστήματος, οδηγώντας σε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Ποιες μπορεί να είναι αυτές;

• Καρδιακή προσβολή. Όταν μια πλάκα σε μια στεφανιαία αρτηρία σπάσει, μπορεί να σχηματίσει θρόμβο αίματος που εμποδίζει τη ροή του αίματος προς τον καρδιακό μυ, προκαλώντας καρδιακή προσβολή. Η σοβαρότητα μιας καρδιακής προσβολής σχετίζεται άμεσα με την ποσότητα του καρδιακού μυός που στερείται αίματος και μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη της καρδιάς.
• Εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι φραγμένες αρτηρίες μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε εγκεφαλικά επεισόδια. Εάν σχηματιστεί θρόμβος αίματος στις καρωτίδες ή μια συσσώρευση πλάκας προκαλέσει απόφραξη, μπορεί να διακοπεί η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να προκληθεί εγκεφαλικό επεισόδιο. Τα εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να οδηγήσουν σε μακροχρόνιες νευρολογικές βλάβες και αποτελούν κύρια αιτία αναπηρίας.
• Περιφερική αρτηριακή νόσος. Η περιφερική αρτηριακή νόσος εμφανίζεται όταν οι αρτηρίες στα πόδια φράζουν, περιορίζοντας τη ροή του αίματος και προκαλώντας συμπτώματα όπως πόνο στα πόδια, μούδιασμα και, σε σοβαρές περιπτώσεις, γάγγραινα και ακρωτηριασμό.

Παράγοντες κινδύνου και πρόληψη

Οι παράγοντες κινδύνου που μπορεί να οδηγήσουν σε φραγμένες αρτηρίες μπορούν σε γενικές γραμμές να κατηγοριοποιηθούν σε τροποποιήσιμους και μη τροποποιήσιμους.

Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου

• Διατροφή. Μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και τρανς λιπαρά μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, συμβάλλοντας στη συσσώρευση πλάκας.
• Σωματική αδράνεια. Η έλλειψη άσκησης συμβάλλει στην παχυσαρκία και την υψηλή αρτηριακή πίεση, και οι δύο παράγοντες κινδύνου για αθηροσκλήρωση.
• Κάπνισμα. Το κάπνισμα επιταχύνει το σχηματισμό πλάκας στις αρτηρίες.
• Κατανάλωση αλκοόλ. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα χοληστερόλης.

Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου

• Ηλικία. Ο κίνδυνος φραγμένων αρτηριών αυξάνεται με την ηλικία, καθώς οι αρτηρίες γίνονται λιγότερο εύκαμπτες και πιο επιρρεπείς σε βλάβες.
• Οικογενειακό ιστορικό. Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, όπως η προδιάθεση για φραγμένες αρτηρίες.

Στρατηγικές πρόληψης

Η πρόληψη της απόφραξης των αρτηριών περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής:

• Υιοθετήστε μια υγιεινή διατροφή για την καρδιά. Δώστε έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης και τις άπαχες πρωτεΐνες, ενώ ελαχιστοποιήστε τα κορεσμένα και τα τρανς λιπαρά.
• Τακτική άσκηση. Επιδιώξτε τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας αερόβιας δραστηριότητας ή 75 λεπτά έντονης δραστηριότητας κάθε εβδομάδα.
• Σταματήστε το κάπνισμα. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να μειώσει γρήγορα τον κίνδυνο καρδιακής νόσου.
• Διαχειριστείτε την αρτηριακή πίεση, τη χοληστερόλη και το διαβήτη: Η τακτική παρακολούθηση και η φαρμακευτική αγωγή, εάν είναι απαραίτητο, μπορούν να διατηρήσουν αυτές τις καταστάσεις υπό έλεγχο και να μειώσουν τον κίνδυνο συσσώρευσης πλάκας.

Ο ρόλος της ιατρικής παρέμβασης

Σε περιπτώσεις όπου οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν επαρκούν για να μειωθεί ο κίνδυνος για φραγμένες αρτηρίες, η ιατρική παρέμβαση κρίνεται απαραίτητη. Φάρμακα όπως οι στατίνες μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα χοληστερόλης, ενώ τα αντιυπερτασικά φάρμακα ελέγχουν την αρτηριακή πίεση. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθούν χειρουργικές επεμβάσεις όπως η αγγειοπλαστική ή η αορτοστεφανιαία παράκαμψη για την αποκατάσταση της ροής του αίματος.

Οι φραγμένες αρτηρίες αποτελούν σημαντικό πρόβλημα υγείας που μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά και συχνά θανατηφόρα καρδιαγγειακά επεισόδια. Συνδυάζοντας τροποποιήσεις του τρόπου ζωής με την κατάλληλη ιατρική παρέμβαση όταν είναι απαραίτητο, τα άτομα μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο για φραγμένες αρτηρίες και δυνητικά για την ίδια τους τη ζωή.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.