Πώς το στρες επηρεάζει την καρδιακή υγεία

Το άγχος έχει εδώ και καιρό ενοχοποιηθεί ως σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει σε διάφορα προβλήματα υγείας, ανάμεσα σε αυτά και διάφορες καρδιακές παθήσεις. Η συσχέτιση μεταξύ του χρόνιου στρες και των καρδιακών προβλημάτων αναδεικνύει τη σημασία της κατανόησης και της διαχείρισης του στρες τόσο για την υγεία της καρδιάς όσο και για τη συνολική ευεξία. Επιπλέον, γνωρίζουμε καλά στρες μπορεί να εκδηλωθεί και με ψυχοσωματικά προβλήματα, κατά τα οποία οι ψυχολογικοί στρεσογόνοι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν (αληθή) σωματικά συμπτώματα.

Στρες και καρδιακές παθήσεις

Το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγήσει σε ορισμένες αλλαγές στο σώμα, όπως αυξημένη αρτηριακή πίεση, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και απελευθέρωση ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη και η αδρεναλίνη. Η παρατεταμένη έκθεση ενός ατόμου σε αυτές τις αλλαγές μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση καρδιακών παθήσεων. Επιπλέον, το άγχος μπορεί να ωθήσει τα άτομα σε ανθυγιεινές συμπεριφορές αντιμετώπισης ή διαχείρισής του, όπως η υπερκατανάλωση φαγητού, το κάπνισμα ή η καθιστική ζωή, τα οποία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιακά προβλήματα.

Οι πιο συχνές ασθένειες που προκαλούνται από το στρες

• Υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση):  Η αυξημένη πίεση εντός των αρτηριών του ανθρωπίνου σώματος καλείται αρτηριακή υπέρταση. Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στο τοίχωμα των αρτηριών καθώς ρέει δια μέσω αυτών. Το άγχος μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση, συμβάλλοντας στην υπέρταση. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ζάλη ή ρινορραγία.
• Στεφανιαία νόσος: καλείται η κατάσταση κατά την οποία το μέγεθος (διάμετρος) του αυλού των στεφανιαίων αρτηριών μειώνεται λόγω συσσώρευσης αθηρωματικού υλικού (αθηρωματικές πλάκες) στο εσωτερικό του τοιχώματος τους. Το στρες μπορεί να επιδεινώσει τη συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες, οδηγώντας σε στένωση των αιμοφόρων αγγείων και μειωμένη ροή αίματος προς την καρδιά. Τα συμπτώματα της πάθησης περιλαμβάνουν πόνο στο στήθος, δύσπνοια και εύκολη κόπωση.
• Αρρυθμίες: Ενώ σε συνήθεις συνθήκες δε νοιώθουμε την καρδιά μας να χτυπάει όταν έχουμε αίσθημα παλμών σημαίνει ότι αντιλαμβανόμαστε με δυσάρεστο και ενοχλητικό τρόπο τον καρδιακό κύκλο (ή την παύση αυτού) συνεχώς ή σποραδικά. Το στρες μπορεί να προκαλέσει ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς ή αρρυθμίες. Αίσθημα παλμών, φτερουγίσματα ή λιποθυμίες μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη παρατεταμένου στρες.
• Ψυχοσωματικά προβλήματα: Τα ψυχοσωματικά προβλήματα αναφέρονται σε σωματικά συμπτώματα που προκαλούνται ή επιδεινώνονται από ψυχολογικούς παράγοντες. Το άγχος μπορεί να επιδεινώσει καταστάσεις όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, τους πονοκεφάλους έντασης, ακόμη και δερματικές παθήσεις όπως το έκζεμα ή η ψωρίαση.

Πώς μπορείτε να διαχειριστείτε το άγχος

• Αν υπάρχουν συμπτώματα, αποκλείστε την ύπαρξη οργανικής νόσου: με τον τακτικό ιατρικό έλεγχο θα διερευνηθεί με τον κατάλληλο τρόπο η όποια συμπτωματολογία κάτι που θα δράσει ανακουφιστικά και στο άγχος που πιθανώς σχετίζεται με αυτήν.
• Τεχνικές ανακούφισης από το στρες: Ενσωματώστε πρακτικές όπως η γιόγκα, η προσεκτική αναπνοή ή η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση στη ρουτίνα σας για να χαλαρώσετε το σώμα και το μυαλό σας.
• Ενσυνειδητότητα και διαλογισμός: Πρακτικές όπως ο διαλογισμός και η ενσυνειδητότητα μπορούν να μειώσουν το στρες εστιάζοντας στην παρούσα στιγμή, μειώνοντας το άγχος και προάγοντας τη χαλάρωση.
• Διαχείριση χρόνου και ιεράρχηση προτεραιοτήτων: Οργανώστε αποτελεσματικά τον χρόνο σας για να αποφύγετε το άγχος.
• Τακτική άσκηση: Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να λειτουργήσει ως αγχολυτικό, απελευθερώνοντας ενδορφίνες, βελτιώνοντας τη διάθεση και μειώνοντας την ένταση.
• Υγιεινή διατροφή: Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως μπορεί να υποστηρίξει τη συνολική υγεία και να βοηθήσει στη διαχείριση του στρες.
• Επαρκής ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση του στρες. Η καθιέρωση μιας τακτικής ρουτίνας ύπνου μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων άγχους.
• Κοινωνική υποστήριξη: Η επαφή με φίλους, οικογένεια ή ομάδες υποστήριξης μπορεί να προσφέρει συναισθηματική υποστήριξη και να μετριάσει το στρες.
• Αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας: Ψυχολόγοι, σύμβουλοι ή θεραπευτές μπορούν να προσφέρουν καθοδήγηση και στρατηγικές για την αποτελεσματική διαχείριση του στρες.

Η αναγνώριση της σχέσης μεταξύ του στρες και των καρδιακών παθήσεων είναι ένα κρίσιμο βήμα προς την προληπτική διαχείριση της υγείας. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το στρες επηρεάζει το σώμα, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά, δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να υιοθετήσουν πιο υγιεινές επιλογές τρόπου ζωής και τεχνικές διαχείρισης του στρες. Με την ενσωμάτωση πρακτικών μείωσης του στρες στην καθημερινή ζωή, όπως η ενσυνειδητότητα, η άσκηση και η αναζήτηση υποστήριξης όταν χρειάζεται, τα άτομα μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών προβλημάτων που σχετίζονται με το στρες και να βελτιώσουν τη συνολική υγεία και ευεξία τους. Η ιεράρχηση της διαχείρισης του στρες δεν είναι απλώς ευεργετική για την υγεία της καρδιάς- είναι μια επένδυση σε μια πιο υγιή, πιο ισορροπημένη ζωή.

Γράφει ο Δημήτριος Βραχάτης, Ειδικός Καρδιολόγος, Διδάκτωρ Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.